Podmiot gospodarczy

Podmiot gospodarczy – polski termin prawny oznaczający każdego aktywnego uczestnika procesów gospodarczych, niezależnie od formy organizacyjnej, którego decyzje i działania wywołują skutki ekonomiczne. Celem istnienia podmiotu gospodarczego było prowadzenie działalności gospodarczej.

Termin ten wywodzi się z przepisów ustawy o działalności gospodarczej z 1988 r., na mocy której zastąpił wcześniejsze pojęcie jednostki gospodarczej^[1]. Miał on za zadanie określać każdego uczestnika działalności gospodarczej, m.in. osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą, przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie oraz spółki handlowe. W okresie międzywojennym funkcję tę sprawował termin „kupiec”^[2]. W związku z upaństwowieniem gospodarki po wojnie to pojęcie stało się zbędne. Gdy od połowy lat 80. następowały zmiany, zaproponowano neutralny termin – „podmiot gospodarczy” – który nie miał kapitalistycznych konotacji i był akceptowany przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą.

W związku z rozpoczęciem procesu akcesji do Unii Europejskiej w latach 90. XX wieku nastąpiła konieczność przetłumaczenia polskich ustaw na języki państw UE. Termin „podmiot gospodarczy” był często nieprzetłumaczalny inaczej niż metodą opisową. Ustawa z 19 listopada 1999 zamieniła termin „podmiot gospodarczy” pojęciem przedsiębiorcy, ale posiada ono w prawie polskim kilka różniących się istotnie między sobą definicji. Obecnie pojęcia podmiotu gospodarczego używa się niekiedy zamiennie z pojęciem przedsiębiorcy w rozumieniu kodeksu cywilnego, dla jego odróżnienia od znacznie węższego znaczeniowo pojęcia przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców. Pojęcie „podmiot gospodarczy” nie zostało wyeliminowane całkowicie z polskiego porządku prawnego^[a]; występuje także w prawie Unii Europejskiej^[b].

W Polsce podmiot gospodarczy prowadzi działalność w określonej formie prawnej, którą może być działalność jednoosobowa, spółka osobowa lub spółka kapitałowa. Możliwe są zmiany formy prowadzenia działalności w formie przekształcenia, regulowanego przez Kodeks spółek handlowych.