Przeciwutleniacze (antyoksydanty, antyutleniacze) – grupa związków chemicznych, które same występując w małych stężeniach (w porównaniu z substancją podlegającą utlenianiu), wstrzymują lub opóźniają proces utleniania danej substancji[1].
Każdy przeciwutleniacz może występować w roli prooksydanta[2].
W głównej mierze przeciwutleniacze to naturalne substancje roślinne, które wspierają naturalne mechanizmy obronne komórek człowieka, ale przeciwutleniaczami mogą być także jonymetali przejściowych (manganu, cynku, selenu)[3].
Antyoksydanty występują często w suplementach diety i są powszechnie uważane za środek prewencyjny w zapobieganiu licznym chorobom takim jak nowotwory, chorobie niedokrwiennej serca a nawet chorobie wysokościowej. Choć wstępne badania sugerują, że przyjmowanie antyoksydantów ma korzystny wpływ na zdrowie człowieka, nowsze badania kliniczne wykazują brak wpływu na poprawę zdrowia, a niektóre z nich donoszą o ich szkodliwości[4][5][6]. Metaanaliza 50 badań z randomizacją na grupie 294 478 uczestników przeprowadzona w roku 2012 wskazała na brak zależności pomiędzy spożyciem witamin i suplementów zawierających antyoksydanty w prewencji chorób układu krążenia[7].
↑2.3.8 Czy metale mogą być antyoksydantami?. W: Grzegorz Bartosz: Druga twarz tlenu. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 198-199, seria: Środowisko. ISBN 978-83-01-13847-9.