Psychologia pastoralna – nauka stosowana, której celem jest wykorzystanie teorii i wyników badań psychologicznych do rozwiązywania problemów duszpasterskich. Według definicji Willibalda Demala psychologia pastoralna ze względu na swą naturę i cel jest nauką pomocniczą teologii pastoralnej i służy jako bezpośrednia pomoc w praktyce duszpasterskiej. Szczególny akcent kładzie na problemy duchowe współwystępujące z problemami psychicznymi i na rozwój osobowości człowieka w aspekcie religijnym i moralnym. Psychologia pastoralna zakłada wzajemne przenikanie się rozwoju duchowego i rozwoju psychicznego.
Psychologia pastoralna jako nauka empiryczna zajmuje się również badaniami, czerpiąc techniki badawcze z psychologii religii, psychologii społecznej i klinicznej. Jednocześnie psychologia pastoralna nie ogranicza się tylko do czynników psychologicznych, lecz jest otwarta na obecność Transcendencji w sytuacji pastoralnej.
Problematyka psychologii pastoralnej obejmuje m.in. takie dziedziny, jak:
- dojrzałość osobowości w kontekście religijnym,
- samobójstwa i rola religii w ich profilaktyce,
- kryzysy psychologiczne u osób religijnych, w tym duchownych,
- radzenie sobie w sytuacjach trudnych w kontekście religii,
- poczucie winy osób religijnych,
- życie rodzinne zgodnie z nauką Kościoła.