Back Pterosauria AF زاحف مجنح Arabic Pterosauria AST Pterozavr AZ Pterosauria BAN Птэразаўры BE-X-OLD Птерозаври Bulgarian Pterosaures Catalan Pterosauria CEB Ptakoještěři Czech
| Pterosauria | |
| Kaup, 1834 | |
| Okres istnienia: trias późny–kreda późna | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| (bez rangi) | archozaury? |
| (bez rangi) | Avemetatarsalia? |
| (bez rangi) | pterozauromorfy |
| Rząd |
pterozaury |
Pterozaury, gady latające (Pterosauria, z gr. pteron – skrzydło + sauros – jaszczur) – rząd latających archozauromorfów, prawdopodobnie archozaurów (gadów naczelnych), żyjących od późnego triasu do końca kredy (230 do 65,5 mln lat temu). Najczęściej klasyfikowane jako archozaury z kladu Avemetatarsalia (obejmującego ptaki i archozaury bliżej spokrewnione z nimi niż z krokodylami) blisko spokrewnione z dinozauromorfami[1][2][3]; z niektórych analiz kladystycznych wynika jednak, że mogły być przedstawicielami kladu Archosauriformes nienależącymi do archozaurów[4] lub nawet archozauromorfami nienależącymi do Archosauriformes[5][6].
Były pierwszymi aktywnie latającymi kręgowcami i największymi latającymi zwierzętami odkrytymi przez człowieka. Przez 150 milionów lat, zanim wymarły, dominowały w powietrzu, skolonizowały wszystkie kontynenty i wykształciły wielką rozmaitość form i rozmiarów. Do dzisiaj odkryto ok. 60 rodzajów i 120 gatunków pterozaurów począwszy od wielkości wróbla do rozpiętości skrzydeł powyżej 12 metrów (więcej niż myśliwiec F-16).
- ↑ David W.E. Hone, Michael J. Benton. An evaluation of the phylogenetic relationships of the pterosaurs among archosauromorph reptiles. „Journal of Systematic Paleontology”. 5 (4), s. 465–469, 2007. DOI: 10.1017/S1477201907002064. (ang.).
- ↑ Stephen L. Brusatte, Michael J. Benton, Julia B. Desojo, Max C. Langer. The higher-level phylogeny of Archosauria (Tetrapoda: Diapsida). „Journal of Systematic Palaeontology”. 8 (1), s. 3–47, 2010. DOI: 10.1080/14772010903537732. (ang.).
- ↑ Sterling J. Nesbitt. The early evolution of archosaurs. Relationships and the origin of major clades. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 352, s. 1–292, 2011. (ang.).
- ↑ S. Christopher Bennett. The phylogenetic position of the Pterosauria within the Archosauromorpha re-examined. „Historical Biology: An International Journal of Paleobiology”. 25 (5–6), s. 545–563, 2013. DOI: 10.1080/08912963.2012.725727. (ang.).
- ↑ David Peters. A reexamination of four prolacertiforms with implications for pterosaur phylogenesis. „Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia”. 106, s. 293–336, 2000. (ang.).
- ↑ Silvio Renesto, Giorgio Binelli. Vallesaurus cenensis Wild, 1991, a drepanosaurid (Reptilia, Diapsida) from the Late Triassic of Northern Italy. „Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia”. 112, s. 77–94, 2006. (ang.).