Referendum

Referendum (głosowanie ludowe) – forma głosowania o charakterze powszechnym, najbliższa ideałowi demokracji bezpośredniej, w której udział mogą brać wszyscy obywatele uprawnieni do głosowania (tj. mający czynne prawo wyborcze). W czasie referendum obywatele całego państwa lub jego części wyrażają swoją opinię w kwestii poddawanej głosowaniu.

Pierwsze nowoczesne referenda przeprowadzono na kontynencie amerykańskim, gdzie w stanach Massachusetts (w 1778 r.) oraz New Hampshire (w 1792 r.) zatwierdzano konstytucje stanowe. Również konstytucje francuskie z końca XVIII wieku były zatwierdzane w referendach: jakobińska w 1793 r., dyrektorialna (termidoriańska) w 1795 r. oraz tzw. konsularna z 1799 r.^[1] Pierwsze ogólnoszwajcarskie referendum przeprowadzono 6 czerwca 1848^[2].

Referenda można podzielić według różnych kryteriów na: obligatoryjne i fakultatywne, opiniotwórcze i wiążące oraz ogólnokrajowe i lokalne. W drodze referendum głosujący mogą odwołać organy samorządu wyłonione w wyborach powszechnych przed upływem kadencji, jeżeli nie wywiązują się one ze swoich zadań.