Back Roald Amundsen AF Roald Amundsen ALS ሩዋል አመንሰን AM Roald Amundsen AN Hroald Amundsen ANG रोआल्ड एमुन्डसन ANP روال أموندسن Arabic روالد اموندسين ARZ Roald Amundsen AST Roald Amundsen AVK
 Roald Amundsen (1913) | |
| Imię i nazwisko urodzenia |
Roald Engelbregt Gravning Amundsen |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
16 lipca 1872 |
| Data i miejsce śmierci |
zaginął 18 czerwca 1928 |
| Zawód, zajęcie |
polarnik, odkrywca |
| Narodowość | |
| |
| Odznaczenia | |
      Złoty Medal Kongresu | |
Roald Engelbregt Gravning Amundsen (ur. 16 lipca 1872 w Borge[a] w Norwegii, zaginął 18 czerwca 1928 na Morzu Barentsa) – norwesko-duński badacz polarny, pierwszy zdobywca bieguna południowego.
Doświadczenie zdobył, uczestnicząc w wyprawach arktycznych i antarktycznych innych badaczy – był drugim oficerem na statku „Belgica” podczas Belgijskiej Wyprawy Antarktycznej w latach 1897–1899, kiedy dokonano pierwszego udanego zimowania w rejonie Antarktydy.
W latach 1903–1906 jako pierwszy przebył drogę łączącą Ocean Atlantycki i Spokojny, tzw. Przejście Północno-Zachodnie prowadzące przez Ocean Arktyczny wzdłuż północnego wybrzeża Kanady.
W 1910 roku planował wyprawę na biegun północny, lecz gdy nadeszła wiadomość, że jako pierwszy dotarł tam Amerykanin Frederick Albert Cook (1865–1940) i Robert Edwin Peary (1856–1920), Amundsen zmienił plan i postanowił zdobyć drugi z biegunów. Wyprawa ta była wyścigiem z ekspedycją brytyjską, której przewodził porucznik Robert Falcon Scott (1868–1912). Amundsen dotarł do bieguna południowego jako pierwszy, 14 grudnia 1911 roku, a Scott miesiąc później – 17 stycznia 1912 roku (Scott i jego czterej towarzysze zginęli w drodze powrotnej). Norweska wyprawa na biegun odbyła się na statku „Fram” użyczonym Amundsenowi przez rodaka Fridtjofa Nansena.
W 1926 roku wspólnie z pilotem Umberto Nobile i Lincolnem Ellsworthem dokonał pionierskiego przelotu nad biegunem północnym na włoskim sterowcu, oznaczonym symbolem N-1, a przez Amundsena nazwanym „Norge”.
Amundsen przepadł bez wieści w roku 1928, wyruszywszy na pomoc Umberto Nobilemu, który zaginął podczas lotu sterowcem „Italia” nad Arktyką. Nobile został później odnaleziony, natomiast ciała Amundsena nie odnaleziono.
W uznaniu zasług Amundsena jego nazwiskiem nazwano wiele obiektów geograficznych, m.in. morze u wybrzeży Antarktydy czy lodowiec na Antarktydzie. Stacja badawcza Amundsen-Scott na Antarktydzie została nazwana dla upamiętnienia ekspedycji Amundsena i Scotta na przełomie lat 1910–1912.
<ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>