Back Sinoniem AF ترادف Arabic مترادفات ARZ সমাৰ্থক শব্দ AS Sinonim AZ سينونيم AZB Синоним BA Synonym BAR Сінонімы BE Сынонім BE-X-OLD
Synonim (gr. συνώνυμος – „równoimienny”[1]) – wyraz lub dłuższe określenie równoważne znaczeniowo innemu (równoznacznik) lub na tyle zbliżone, że można nim zastąpić to drugie w odpowiednim kontekście (bliskoznacznik). Zjawisko synonimii może dotyczyć konstrukcji składniowych (mówić wiersz – mówić wierszem), form morfologicznych (profesorowie – profesorzy) i leksemów (auto – samochód).
Pomiędzy dwoma synonimami można zwykle wykazać uchwytne różnice, np. we frekwencji ich stosowania (w określonym kontekście lub w różnych grupach społecznych). Historycznie rzecz ujmując, synonimy mogły kiedyś określać inne desygnaty, jednak obecnie przypisuje się im bliskie znaczenie. Istnieje też odwrotna tendencja do różnicowania znaczeniowego synonimów – wyrazy synonimiczne mogą rozgraniczyć swoje cechy semantyczne wraz z ewolucją języka.
Synonimami są np. słowa „barwa” i „kolor”, które znaczą dokładnie to samo, jednakże różni się sposób ich zastosowania w różnych związkach wyrazowych („barwa” może być użyta metaforycznie – np. barwa głosu lub barwa uczuciowa). Między synonimami mogą istnieć także różnice stylistyczne[2]. Np. „aeroplan” i „samolot” są synonimami, lecz mają odmienną wartość stylistyczną: „aeroplan” jest wyrazem przestarzałym[3], a równocześnie przykładem pożyczki językowej. Podobne pary tworzą „kajet” i „zeszyt”[4] oraz „automobil” i „samochód”[5]. Do synonimów bywają zaliczane również wyrazy pochodzące z różnych odmian języka, np. słownictwo gwarowe[2].
Pionierami badań nad synonimią w języku polskim byli Klementyna Hoffmanowa i Kazimierz Brodziński[6]. Słowniki synonimów opracowali Adam Stanisław Krasiński (1885), Roman Zawiliński (1926) i Stanisław Skorupka (1959 i późniejsze wydania).
Synonimy należy odróżnić od wyrazów pokrewnych, z którymi bywają mylone[7]. Wyrazy pokrewne to takie, które tworzą rodzinę wyrazową (cechują się wspólnym rdzeniem)[8]. Przeciwieństwem synonimu jest antonim – określenie o znaczeniu przeciwstawnym[9][10].
- ↑ Władysław Kopaliński: synonimy. [w:] Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [on-line]. slownik-online.pl. [dostęp 2012-07-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-02)].
- ↑ a b Ján Horecký, Slovenská lexikológia: Nauka o slovnej zásobe, Bratislava: Slovenské pedagogické nakladateľstvo, 1972, s. 19–20 (słow.).
- ↑ Stanisław Skorupka (red.), Słownik wyrazów bliskoznacznych, wyd. 11, Warszawa 1986, s. VI Wstępu.
- ↑ Maria Borejszo, Archaizmy we współczesnym języku ogólnopolskim, „Polonistyka”, nr 5–6, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1984, s. 378.
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwiejdBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Pisma Kazimirza Brodzińskiego t. 7
- ↑ Henryka Kaczorowska, O potrzebie intensyfikacji ćwiczeń słownikowo-frazeologicznych w szkole: Z badań nad słownictwem uczniów klas VIII, [w:] Kazimierz Ożóg, Jolanta Pasterska (red.), Polonistyka zintegrowana, Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 2000, s. 153–160, ISBN 83-7262-168-3, OCLC 45743127.
- ↑ Bohuslav Havránek, Alois Jedlička, Stručná mluvnice česká, Praha: Fortuna, 1996, s. 43, ISBN 978-80-7168-306-3, OCLC 833108822 (cz.).
- ↑ Vilém Sklenák i inni, Data, informace, znalosti a Internet, Praha: Nakladatelství C H Beck, 2001, s. 497, ISBN 978-80-7179-409-7, OCLC 52185187 (cz.).
- ↑ Ewa Jędrzejko, Małgorzata Kita, Słownik wyrazów obcego pochodzenia, Warszawa: Ex Libris, 1999, s. 50, ISBN 83-87071-63-3, OCLC 831061703.