Back مضاض Arabic مضاض ARZ Gərməşov AZ Atkakšnis BAT-SMG Брызгліна BE Чашкодрян Bulgarian Evònim Catalan Euonymus CEB Brslen Czech Кăпчанкă CV
 Owocująca trzmielina pospolita | |||||
| Systematyka[1][2] | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Podkrólestwo | |||||
| Nadgromada | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Nadklasa | |||||
| Klasa | |||||
| Nadrząd | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj |
trzmielina | ||||
| Nazwa systematyczna | |||||
| Euonymus L. Sp. Pl. 197. 1753 | |||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
| |||||
Trzmielina (Euonymus L.) – rodzaj krzewów z rodziny dławiszowatych. Obejmuje 140 gatunków[4]. Rośliny te występują w strefie umiarkowanej półkuli północnej – w Ameryce Północnej, Europie, północno-zachodniej Afryce i w Azji, schodząc do strefy międzyzwrotnikowej w Ameryce Centralnej (na południu do Kostaryki), w południowo-wschodniej Azji sięgając do Nowej Gwinei i Queensland w Australii oraz na Madagaskarze[4] (tamtejsze rośliny bywają wyodrębniane jako Astrocassine[5]). Największe zróżnicowanie osiągają w Chinach, gdzie rośnie 90 gatunków, w tym 50 to endemity[6]. W Europie występują naturalnie cztery gatunki[5]. W Polsce dziko rosną dwa gatunki – trzmielina pospolita E. europaea i trzmielina brodawkowata E. verrucosa[7]. Rośliny te występują w lasach i zaroślach[8].
Liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne (w Polsce ok. 20, choć w większości w kolekcjach)[9]. Szczególnie popularne są: trzmielina Fortune’a E. fortunei ze względu na zimozielone liście, płożący i pnący pokrój oraz liczne odmiany pstrolistne, trzmielina japońska E. japonicus także zimozielona i z pstrolistnymi odmianami, bywa uprawiana jako roślina pokojowa, trzmielina Maacka E. maacki[5]. Często uprawiane są dla jaskrawych owoców (zwłaszcza trzmielina szerokolistna E. latifolius i wielkoskrzydła E. macropterus, dla przebarwiających się na czerwono liści, dla oryginalnych, ozdobionych korkowatymi listewkami pędów (trzmielina oskrzydlona E. alatus)[9]. Korzenie trzmieliny brodawkowatej E. verrucosa i pospolitej E. europaea są ważnym surowcem do produkcji gutaperki[10]. Owoce i nasiona wielu gatunków są trujące[9], były wykorzystywane do usuwania wszy[5]. Z nasion trzmieliny pospolitej uzyskiwano jednak też żółty barwnik, którym barwiono masło. Pozyskiwano z nich także olej, a węgiel drzewny z tego gatunku wykorzystywano do wyrobu prochu[5]. Twarde, żółte drewno trzmielin wykorzystywane jest do wyrobu wrzecion, klawiszy, ćwieków, wykałaczek, smyczków[9][5].
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieruggieroBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieapwebBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].
- ↑ a b c Euonymus L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-29].
- ↑ a b c d e f David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 350, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ Jin-shuang Ma, Michele Funston: Euonymus Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-01-29].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 79, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 336. ISBN 0-333-73003-8.
- ↑ a b c d Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwiesenetaBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Jerzy Michalak, Trzmielina. Krzew gutaperkowy, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1952, s. 5-7.