W poszukiwaniu straconego czasu

W poszukiwaniu straconego czasu

À la recherche du temps perdu

Karta tytułowa I tomu powieści (W stronę Swanna, Wydawnictwo Gallimard).
Autor	Marcel Proust
Typ utworu	powieść
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Francja
Język	francuski
Data wydania	1911 w prasie, 1913 w postaci książkowej
Wydawca	Grasset, Gallimard
Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	1937–1939 VI i VII tom: 1960
Wydawca	Towarzystwo Wydawnicze „Rój”
Przekład	Tadeusz Boy-Żeleński, Maciej Żurowski, Magdalena Tulli, Julian Rogoziński, Krystyna Rodowska, Wawrzyniec Brzozowski
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach

W poszukiwaniu straconego czasu, W poszukiwaniu utraconego czasu (fr. À la recherche du temps perdu) – siedmiotomowy quasi-autobiograficzny cykl powieściowy Marcela Prousta, uznawany przez krytyków i badaczy literatury za arcydzieło^[1]. W świadomości czytelników powieść łączona jest przede wszystkim z motywem reminiscencji wywołanej przypadkowo przez zewnętrzny bodziec; dla bohatera bodźcem takim jest smak zamoczonej w herbacie magdalenki.

Historycy literatury określają cykl jako kontynuację tradycji powieści francuskiej, dopatrując się inspiracji w esejach Montaigne’a i pamiętnikach Saint-Simona oraz w Komedii ludzkiej Balzaka^[2]. Sytuują go w obrębie dominujących pod koniec XIX wieku nurtów literackich, takich jak bergsonizm, Freudowska psychoanaliza oraz impresjonizm^[2]. Elementami innowacyjnymi są rozbudowane analizy uczuć, unieważnienie intrygi powieściowej rozumianej jako ciąg uporządkowanych wydarzeń, zmiana struktury wypowiedzi artystycznej, w tym perspektywy i technik narracji, a także konstrukcji czasu powieściowego i psychoanalityczna introspekcja. Nowością było także wymaganie stawiane czytelnikowi, który stał się współtwórcą dzieła w procesie lektury, a nie tylko jego biernym odbiorcą^[2].

Proust rozpoczął pracę nad powieścią w lipcu 1909 roku, zakończył na krótko przed śmiercią w 1922 roku. Fragmenty pierwszego tomu (W stronę Swanna) ukazały się w 1911 roku na łamach czasopisma „Le Figaro”, w całości opublikowane zostały w 1913 roku. Ostatni tom (Czas odnaleziony) wydano już po śmierci autora w 1927 roku^[3].

W języku polskim powieść ukazała się w przekładzie Tadeusza Boya-Żeleńskiego (pierwsze pięć tomów), a także Macieja Żurowskiego, Magdaleny Tulli, Juliana Rogozińskiego, Krystyny Rodowskiej, Wawrzyńca Brzozowskiego, Jacka Giszczaka i Tomasza Swobody.