 Wielka Synagoga w Kaliszu, 1940 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Budulec |
murowana |
| Data budowy |
po 1852 |
| Data zburzenia | |
| Tradycja |
ortodoksyjna |
Położenie na mapie Kalisza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
| 51,762805°N 18,086786°E/51,762805 18,086786 | |
Wielka Synagoga w Kaliszu – synagoga, która znajdowała się w Kaliszu przy dawnym Targu Końskim[2] na tzw. Rozmarku oraz na rogu ulic Żydowskiej[3] i Nadwodnej[4]. Rozebrana w 1940 roku.
Synagoga została zbudowana po 1852 roku w miejscu Starej Synagogi. Nie nadano jej typowych dla tego typu budowli cech stylowych. Otoczona była różnymi przybudówkami służącymi do celów gospodarczych i rytualnych. 14 października 1861 roku w synagodze odbyło się uroczyste nabożeństwo w intencji zmarłego arcybiskupa warszawskiego Antoniego Melchiora Fijałkowskiego. Był to symbol solidarności Żydów kaliskich, którzy wspólnie z Polakami walczyli o niepodległość Polski. W 1939 roku hitlerowcy złupili synagogę, gdzie znajdowały się przedmioty kultu o znacznej wartości artystycznej, a dla większego upokorzenia, do jej rozbiórki w 1940 roku zmusili kaliskich Żydów. Po zakończeniu II wojny światowej, na miejscu, gdzie stała synagoga wzniesiono siedzibę PZPR. Na początku lat 90. obiekt ten przebudowano na bank oraz skwer.
W 2007 roku do Domu Pamięci Żydów w Kaliszu przekazano kielich kiduszowy z XIX wieku, ocalony w 1940 roku przez przypadkową kobietę w czasie niszczenia Wielkiej Synagogi przez Niemców. Kielich jest bogato zdobiony. Widnieje na nim wizerunek fragmentu Kalisza, drzewo, żuraw i elementy krajobrazu wiejskiego. Ma 7 centymetrów wysokości[5].
- ↑ Aleksander Pakentreger, Żydzi w Kaliszu w latach 1918–1939 : problemy polityczne i społeczne, Warszawa: Państ. Wydaw. Naukowe, 1988, s. 266, ISBN 83-01-08374-3, OCLC 835018546.
- ↑ Bukowiński B., Plan miasta Kalisza w 1908 roku, Kalisz 1908.
- ↑ Obecnie ulica Złota
- ↑ Obecnie ulica Alfonsa Parczewskiego
- ↑ Anna Plenzler: Szlak kultury żydowskiej w Wielkopolsce. Poznań: Wielkopolska Organizacja Turystyczna, 2012, s. 14. ISBN 978-83-61454-91-5.