Bartzellona

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Coordinadas: 41°22′57″N 2°10′37″E / 41.3825°N 2.176944°E41.3825; 2.176944

Bartzellona (in catalanu [bəɾsəˈlonə] e in ispagnolu Barcelona) est una tzitade de s'Istadu ispagnolu, cabu de logu de sa comunidade autònoma de Catalugna, in s'ala nord-orientale de sa penìsula ibèrica, de sa Provìntzia de Bartzellona e de sa comarca de su Barcelonès.

Cun una populatzione de &&&&&&&&01636762.&&&&&01,636,762 abitantes in su 2019,^[1] est sa segunda tzitade prus populosa de s'Ispagna e de sa penìsula ibèrica pustis de Madrid, e sa de deghes de s'Unione Europea. Est su nùcleu urbanu printzipale de s'Àrea metropolitana de Bartzellona, chi acasàgiat a 4,774,561 abitantes,^[2] e de s'àrea Metropolitana de Barcelona, cumposta dae 36 munitzìpios, chi tenet una populatzione de 3,225,058 abitantes^[3] e una superfìtzie de 633 km². Un'istùdiu de su dipartimentu de Afares Sotziales e Econòmicos de s'ONU de su 2005 assètiat a Bartzellona in sa positzione 51 de su ranking de sas tzitades cun su nùmeru de abitantes prus mannu de su mundu.^[4]

Sa tzitade tenet unu PIL nominale de 142,223 milliones de USD e unu PIB pro càpite nominale de 30,619 de USD, chi rapresentat unu PIB PPA pro càpite de 36,240 de USD,^[5] essende sa segunda àrea metropolitana ispagnola pro s'atividade econòmica; e sa de deghessete de Europa a dae segus de Londra, Parigi, Rin-Ruhr, Amsterdam, Milanu, Bruxelles, Mosca, Francuforte de su Meno, Mònacu de Baviera, Madrid, Berlinu, Vienna, Roma, Copenaghen, Istocolma e Birmingham.

Su munitzìpiu s'isvilupat in subra unu pranu intre sa Serralada Litoral, su mare Mediterràneu a s'est, su riu Besòs a nord, su riu Llobregat e sa montagna de Montjuïc a ovest. Sa tzitade istrangiat sas sedes de sas istitutziones de auto-guvernu de importu prus mannu de sa Generalitat de Catalugna: su Parlamentu de Catalugna, sa Presidèntzia e su Guvernu de sa Generalitat. Pro su fatu de èssere istada capitale de sa Contea de Bartzellona, retzit a s'ispissu s'istivintzu de Ciutat Comtal (Tzitade Comitale). In prus, ca est istada sa tzitade de importu prus mannu de su Printzipadu de Catalugna dae s'època medievale, retzit a s'ispissu su tìtulu de cap i casal.^[6]

S'istòria de Bartzellona est prus longa de 4000 annos, dae sa fine de su Neolìticu, cun sos primos restos agatados in su territòriu de sa tzitade, finas a s'atualidade. Su sostratu de sos abitantes suos aunit sos pòpulos ibericos, romanos, ebreos, visigotos, musulmanos e cristianos. Sende sa capitale de Catalugna e sa segunda tzitade prus manna e importante de s'Ispagna, Bartzellona est crèschida in rilevàntzia cun su tempus, dae èssere una colònia romana minoredda finas a devènnere una tzitade valorada a livellu internatzionale pro aspetos che a s'economia, su patrimòniu artìsticu, sa cultura, s'isport e sa vida sotziale suas.

Bartzellona est istada iscenàriu de medas eventos internatzionales chi ant contribuidu a la consolidare, a l'isvilupare e a li dare projetzione mundiale. Sos de importu prus mannu sunt istados s' Espositzione Universale de su 1888, s'Espositzione Internatzionale de su 1929, sos Giogos Olìmpicos de su 1992 e su Fòrum Universale de sas Culturas de su 2004. In prus, est sa sede de sa segreteria de s'Unione pro su Mediterràneu. ^[7]

In dies de oe, Bartzellona est reconnota che a una tzitade globale pro s'importàntzia culturale, finantziària, cummertziale e turìstica sua. Tenet unu de sos portos prus de importu de su Mediterràneu e est fintzas unu puntu importante de comunicatziones intre s'Ispagna e sa Frantza, pro more de sas connessiones de caminu e s'arta velotzidade ferroviària. S' Aeroportu Josep Tarradellas Barcelona-El Prat, a 15 km de su tzentru de sa tzitade, l'ant impreadu prus de 52,6 milliones de passegeris in su 2019. ^[8]

1. ↑ (ES) Estadística del Padrón Continuo a 1 de enero de 2019 ^{[ligàmene interrùmpidu]}, in Instituto Nacional de Estadística. (National Statistics Institute). URL consultadu su 19 nadale 2020.
2. ↑ Nombre d'habitants de la regió metropolitana, in IDESCAT.
3. ↑ (Idescat, 2010)
4. ↑ Fonte: Natziones Unidas, Dipartimentu de Afares Sotziales e Econòmicos, Divisione de Pobulatzione (2006). World Urbanization Prospects: The 2005 Revision. New York: United Nations.
5. ↑ (EN) Urban world: The global consumers to watch, in mckinsey.com. URL consultadu su 12 nadale 2020 (archiviadu dae s'url originale su 26 abrile 2018). Paràmetru disconnotu fechaacceso ignoradu (agiudu)
6. ↑ cap i casal, in L'Enciclopèdia.cat. Bartzellona: Grup Enciclopèdia Catalana.
7. ↑ «Barcelona, elegida oficialmente sede del secretariado de la Unión por el Mediterráneo.» La Vanguardia .
8. ↑ Istatìsticas de tràficu aèreu (PDF) ^{[ligàmene interrùmpidu]}, in Aena. URL consultadu su 10 de freàrgiu de su 2020.^{[ligàmene interrùmpidu]}