Diktatura

Diktatura je naziv za oblik vladavine u kome se sva vlast nalazi u rukama jednog čovjeka ili manje grupe ljudi te koja nije ograničena nikakvim institucionalnim okvirima kao što su ustav, zakoni ili običaji.

Ime je dolazi od institucije posebnog državnog službenika koja je postojala u drevnoj Rimskoj republici. U vanrednim situacijama, kada je opstanak Republike bio u opasnosti, taj službenik - pod nazivom diktator - dobijao je neograničene ovlasti da poduzme sve moguće mjere u svrhu otklanjanja te opasnosti. Diktatura je, s druge strane, bila vremenski ograničena, najčešće na šest mjeseci, te je nakon njenog prestanka diktator za svoje postupke bio odgovoran.

Iako je u samom Rimu institucija diktatora često zloupotrebljavana, poslužila je kao uzor za buduće generacije, te su je pod različitim imenima često koristili kako bi suzbijali latentnu političku nestabilnost nakon velikih revolucija u Novom vijeku i modernom dobu. Isto tako, ako ne i češće, su diktature nastajale s ciljem da se spriječe revolucije - neki od najpoznatijih primjera u 20. vijeku su Čile pod generalom Pinochetom i Poljska pod generalom Jaruzelskim.

Diktature, koje su najčešće uvedene kao privremeno rješenje u svrhu postizanja političke stabilnosti, često su se znale izroditi u krajnje neefikasne i korumpirane režime čija je jedina svrha bilo osobno bogaćenje, a koji su samim svojim nastankom izgubili svaki legitimitet. Vrlo često su se mogle održavati jedino brutalnom demonstracijom sile, ponekad izazivajući kontra-efekt u obliku štrajkova, demonstracija, oružanih pobuna, gerilskih pokreta ili pučeva te tako otklanjajući stabilnost koja im je trebala biti smisao postojanja.

Zbog svega toga diktatura danas ima uglavnom pejorativno značenje i označava sve ono što politički režim u nekoj državi ne bi trebao biti.

S druge strane, postoje određene situacije u kojima je uspostavljanje diktature opravdano, te ustavi mnogih demokratskih država sadržavaju odredbe o okolnostima pod kojima vlade mogu preuzeti diktatorske ovlasti.