Kongres ujedinjenja

Prvi (osnivački) kongres Socijalističke radničke partije Jugoslavije (komunista) održan je od 20. do 23. aprila 1919. godine u Beogradu u prisustvu 432 delegata raznih stranaka i organizacija, koji su se izjasnili za stvaranje jedinstvene radničke partije.^[1] Poznat je i pod imenom Kongres ujedinjenja.

SRPJ(k) je organizovana kao jedinstvena partija, a ne kao savez partija. Kongres je izabrao Centralno partijsko veće kao svog neposrednog predstavnika, kome su bili potčinjeni svi ostali partijski organi.^[1] Filip Filipović je izabran za glavnog sekretara SRPJ(k).

Na Kongresu je došla do izražaja revolucionarna orijentacija, ali s primesama reformističkih nazora, odražavajući postojanje komunističke i socijaldemokratske struje. Kompromis između dve struje se ogledao u samom nazivu partije, kao i u tome što je prihvatila delove programa srpske socijaldemokratije, a s druge strane pristupila Trećoj internacionali, koja je obrazovana u Moskvi marta te godine.^[1] Odlukom da pristupi Komunističkoj internacionali, partija je postala sekcija centralizovane organizacije, koja je smatrana svetskim štabom revolucije. Iz karaktera Kominterne kao centralizovane organizacije, a ne federacije partija, proizilazila su i njena ovlašćenja da postavlja rukovodstva, potvrđuje mandate, raspušta organizacije.^[1]

Na kongresu je sudelovala i tajna revolucionarna organizacija Pelagićevaca, koju su vodili veterani ruske revolucije.^[2]

1. ↑ ^{1,0 1,1 1,2 1,3} Branko Petranović: ISTORIJA JUGOSLAVIJE, knjiga I - KRALJEVINA JUGOSLAVIJA (Odeljak: DRŽAVNOPRAVNI PROVIZORIJUM)
2. ↑ Ivan Očak, Povratnici iz Sovjetske Rusije u borbi za stvaranje ilegalnih komunističkih organizacija uoči Prvog kongresa SRPJ(k)^{[mrtav link]}