Back Ватикан AB Vatikan ACE Vatikaanstad AF Vatikan ALS ቫቲካን ከተማ AM Ciudat d'o Vaticano AN Faticanburg ANG Vatikan ANN वेटिकन नगर ANP الفاتيكان Arabic

Vatikani

Ky artikull është rreth Ky artikull merret me Shtetin Vatikani për kuptimet tjera shiko Vatikani (kthjellim). Për përdorime të tjera, shiko Vatikani (kthjellim).
Shteti i Qytetit të Vatikanit
Himni: Inno e Marcia Pontificale
"Himni dhe Marshi Papnor"
Vula Kombëtare
Sigillum Stati Civitatis Vaticanae (Latinisht)
Sigillo dello Stato della Città del Vaticano (Italisht)
Vula Kombëtare e Qytetit të Vatikanit
Gjuhët zyrtareLatinisht, Italisht[1]
Gjuha kombëtareItalisht (de facto)[a]
Besimi
Kisha Katolike
(Feja shtetërore)
Nofkazyrtare; s'ka[3] jozyrtarisht: Vaticanian or Vaticano
Qeveria
Lloji i qeverisjesMonarkia absolute unitare teokratike katolike zgjedhore[4][5][6][7]
Selia e Shenjtë
• Sovrani
Papa Françesku
Pietro Parolin
Fernando Vérgez Alzaga
KuvendiKomisioni Papnor[b]
Pavarësia
756 (1267 vite më parë)
11 shkurt 1929 (94 vite më parë)
Sipërfaqja
• Gjithsej
0.49[c] km2 (0.19 sq mi) (195-të)
Popullsia
• Përllogaritje 2019
453[12] (195-të)
• Dendësia
924/km2 (2,393.1/sq mi) (12-të)
Ekonomia
MonedhaEuro (€) (EUR)
Të dhëna të tjera
Zona kohoreUTC+1 (CET)
• Verës 
UTC+2 (CEST)
Ana e drejtimit të makinësright[d]
Prefiksi telefonik+379[e]
Kodi ISO 3166VA
Kodi i internetit TLD.va
Faqja zyrtare
Faqja zyrtare
Një pamje e sheshit St Peter

Qyteti i Vatikanit - zyrtarisht, Shteti i Qytetit të Vatikanit (italishtja: Stato della Città del Vaticano, latinishtja: Status Civitatis Vaticanae) është vend enklave sovran që gjendët në veri-perendim të Romës, Itali. Ajo u bë e pavarur nga Italia në vitin 1929 me Traktatin e Lateranit dhe është një territor i veçantë nën "pronësinë e plotë, dominimin ekskluziv dhe autoritetin dhe juridiksionin sovran" të Selisë së Shenjtë, vetë një entitet sovran i së drejtës ndërkombëtare, i cili ruan pavarësinë materiale, diplomatike dhe shpirtërore të qytetit-shtetit.[f][13]

Vatikani zë një hapësirë prej 0,44 km2 dhe ka 453 banorë sipas vitit 2019. Kryetar i shtetit është Papa, i cili ushtron fuqinë e ligjvënies, zbatimit të ligjit dhe fuqinë gjyqësore. Funksionarët më të lartë të shtetit janë të gjithë klerikë katolikë me origjinë të ndryshme. Pas Papatit të Avignonit (1309–1377) papët kanë banuar kryesisht në Pallatin Apostolik brenda atij që tani është Qyteti i Vatikanit, megjithëse ndonjëherë banojnë në vend të kësaj në Pallatin Kuirinal në Romë ose gjetkë. Vatikani është gjithashtu një metonim për Selinë e Shenjtë.

Selia e Shenjtë daton në krishterimin e hershëm dhe është selia kryesore peshkopale e Kishës Katolike, e cila ka afërsisht 1.329 miliardë katolikë të pagëzuar në botë që nga viti 2018 në Kishën Latine dhe 23 Kisha Katolike Lindore.[14] Shteti i pavarur i Qytetit të Vatikanit, nga ana tjetër, erdhi në ekzistencë më 11 shkurt 1929 me Traktatin e Lateranit midis Selisë së Shenjtë dhe Italisë, i cili e fliste për të si një krijim të ri,[15] jo si një mbetje të shumë më të mëdhenjve. Shtetet Papale (756–1870), të cilat më parë kishin përfshirë pjesën më të madhe të Italisë Qendrore.

Qyteti i Vatikanit përmban vende fetare dhe kulturore si Bazilika e Shën Pjetrit, Kishëza Sistine dhe Muzetë e Vatikanit. Ato paraqesin disa nga pikturat dhe skulpturat më të famshme në botë. Ekonomia unike e qytetit të Vatikanit mbështetet financiarisht nga donacionet e besimtarëve, nga shitja e pullave postare dhe suvenireve, tarifat për hyrjen në muze dhe shitjet e botimeve. Qyteti i Vatikanit nuk ka taksa dhe artikujt janë pa doganë.

  1. ^ Reuters Staff (6 tetor 2014). "Pope ditches Latin as official language of Vatican synod". Reuters (në anglisht).
  2. ^ Solemn oath of the Vatican Swiss guards (në anglisht). 6 maj 2014. Arkivuar nga origjinali më 10 shkurt 2023. Marrë më 21 qershor 2023 – nëpërmjet YouTube.{{cite AV media}}: Mirëmbajtja CS1: BOT: Gjendja e adresës origjinale është e panjohur (lidhja)
  3. ^ "Vatican City :: Italy Explained" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 29 maj 2023. Marrë më 21 qershor 2023.
  4. ^ "Internet Portal of Vatican City State" (në anglisht). Vatican City State. Arkivuar nga origjinali më 24 maj 2011. Marrë më 9 korrik 2011.
  5. ^ "Holy See (Vatican City)". CIA—The World Factbook (në anglisht). 22 shtator 2021. Arkivuar nga origjinali më 26 janar 2022. Marrë më 25 janar 2021.
  6. ^ Robbers, Gerhard (2006) Encyclopedia of World Constitutions Arkivuar 29 prill 2016 tek Wayback Machine. Infobase Publishing. ISBN 978-0-81606078-8. p. 1009
  7. ^ Nick Megoran (2009) "Theocracy" Arkivuar 4 gusht 2020 tek Wayback Machine, p. 226 in International Encyclopedia of Human Geography, vol. 11, Elsevier ISBN 978-0-08-044911-1
  8. ^ "Legislative and Executive Bodies". Vatican City State (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 24 maj 2011. Marrë më 17 prill 2022.
  9. ^ Papa Gjon Pali II (26 nëntor 2000). "Fundamental Law of Vatican City State" (PDF) (në anglisht). Vatican City State. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 26 shkurt 2008. Marrë më 17 prill 2022.
  10. ^ De Agostini Atlas Calendar Arkivuar 3 qershor 2020 tek Wayback Machine, 1930, p. 99. (në italisht)
  11. ^ De Agostini Atlas Calendar Arkivuar 3 qershor 2020 tek Wayback Machine, 1945–1946, p. 128. (në italisht)
  12. ^ "Population" (në italisht). Vatican City State. 1 shkurt 2019. Arkivuar nga origjinali më 17 maj 2020. Marrë më 11 prill 2020.
  13. ^ "Text of the Lateran Treaty of 1929" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 25 shkurt 2021. Marrë më 3 gusht 2020.
  14. ^ "Catholics increasing worldwide, reaching 1.329 billion" (në anglisht). AsiaNews. 26 mars 2020. Arkivuar nga origjinali më 14 prill 2021. Marrë më 9 mars 2021.
  15. ^ Gabim referencash: Etiketë <ref> e pavlefshme; asnjë tekst nuk u dha për refs e quajtura Preamble


Gabim referencash: Etiketat <ref> ekzistojnë për një grup të quajtur "lower-alpha", por nuk u gjet etiketa korresponduese <references group="lower-alpha"/>

Vatikani

Dodaje.pl - Ogłoszenia lokalne