Charles Lyell

Sir Charles Lyell
Doğum	14 Kasım 1797 Kinnordy House, Angus, İskoçya
Ölüm	22 Şubat 1875 (77 yaşında) Harley Street, Londra, Büyük Britanya
Milliyet	İskoç
Vatandaşlık	Büyük Britanya
Eğitim	King's College London
Kariyeri
Dalı	Jeoloji Avukatlık
Etkilendikleri	James Hutton John Playfair Jean-Baptiste Lamarck
Etkiledikleri	Charles Darwin Alfred Russel Wallace Thomas Henry Huxley Roderick Impey Murchison Joseph Dalton Hooker

Sir Charles Lyell, 1. Baronet, FRS (14 Kasım 1797 – 22 Şubat 1875), dünyanın tarihini açıklamada bilinen doğal süreçlerin etkisini gözler önüne seren İskoç bir jeologdu. Günümüzde, Charles Darwin ile olan yakın dostluğu ve geniş bir okuyucu kitlesine hitap eden Principles of Geology (1830–33) adlı eseriyle tanınmaktadır. Bu kitap, dünyanın bugün hâlâ aynı doğal süreçlerle ve benzer yoğunluklarla şekillendiği fikrini ortaya koymuştur. Filozof William Whewell, bu yaklaşımı "üniformitaryanizm" (tekdüzencilik) olarak adlandırmış ve Georges Cuvier'in savunduğu, Avrupa'da daha yaygın kabul gören "katastrofizm" (kıyametçilik) anlayışıyla karşılaştırmıştır.^[1] Lyell’in eserinde sunduğu kanıtlar ve etkileyici anlatımı, okuyucuları dünyanın tarihi ve çevresi hakkındaki "derin zaman" kavramının önemine ikna etmiştir.^[2]

Lyell'in bilimsel katkıları arasında, iklim değişikliğine dair öncü bir açıklama da yer almaktadır. Okyanuslar ve kıtalar arasındaki sınırların değişimiyle uzun dönemli sıcaklık ve yağış değişimlerini ilişkilendirmiştir. Ayrıca, depremler üzerine yaptığı açıklamalar etkili olmuş ve volkanların yavaş yavaş katmanlı bir şekilde inşa edildiğini öne süren bir teori geliştirmiştir. Stratigrafi alanında, Tersiyer dönemini Pliyosen, Miyosen ve Eosen olarak ayırması büyük bir yankı uyandırmıştır. Ancak, buzdağlarının eratik blokları taşıdığı ya da ince taneli lös birikintilerinin sel sularıyla çöktüğü gibi bazı teorileri sonradan yanlışlanmıştır. Bununla birlikte, insanlık tarihine özgü bir dönem olarak "Recent" (Yakın Çağ) terimini tanımlaması, modern Antroposen tartışmalarının temellerini atması açısından önemli bir katkıdır.^[3]

Bilim insanlarının jeolojiyle hiç ilgilenmediği zamanda Lyell bu ilimle ilgilenmeye başlamıştı. O zamanda dünyanın küresel bir şekli olduğuna hatta ovuk bir top gibi olduğu sanılırdı. Sadece bunu henüz kimse ispatlamamıştı. Charles Lyell bu sorulara ilk insan olarak bilimsel metotlarla cevap bulmuştur. Avrupa'da jeolojinin babası olduğu söylenir ve bu isimle ona hürmet edilir.^[4][5]

1. ^ Cannon (1961), ss. 301–314.
2. ^ McPhee 1982.
3. ^ Crutzen, Paul. "The 'Anthropocene'" (PDF). 18 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Mayıs 2019. 
4. ^ Cannon (1961), pp. 301–314.
5. ^ Crutzen, Paul. "The 'Anthropocene'" (PDF). Retrieved 16 May 2019.