Back Irk Bitig AZ ایرک بیتیک AZB ئیرق بیتیگ CKB Ιρκ Μπιτίγκ Greek Irk Bitig English ایرک بیتیگ FA Irk Bitig French Գուշակությունների գիրք HY Ырық бітік KK Irq Bitig KU
| Irk Bitig | |
|---|---|
| Britanya Kütüphanesi | |
 Irk Bitig'in Eski Türkçe kısmının ilk iki sayfası (5b ve 6a) | |
| Tür | Fal kitabı |
| Tarih | 15 Şubat 930 (tartışmalı) |
| Dil(ler) | Eski Uygur Türkçesi |
| Adanan | İtaçuk Sengün |
| Malzeme | Çin kâğıdı |
| Boyut | 13.1 cm (uzunluk), 8.1 cm (genişlik) |
| Konu(lar) | Türk mitolojisi |
| Keşfedildi | Aurel Stein |
Irk Bitig (Orhun alfabesi ile 𐰃𐰺𐰴 𐰋𐰃𐱅𐰃𐰏), 9. veya 10. yüzyıla ait çift dilli bir el yazmasıdır. Yazmanın büyük çoğunluğu Orhun alfabesi ile Eski Türkçe yazılmış olup kehanet ve falcılık hakkındadır, ancak girişinde ve sonunda Çince Budist metinler ihtiva etmektedir.[1][2] Macar-İngiliz arkeolog Aurel Stein tarafından 1907'de günümüzde Çin'in Dunhuang şehri civarında yer alan Bin Buda Mağaraları'nda keşfedilmiştir. Aurel Stein tarafından Danimarkalı dilbilimci Vilhelm Thomsen'ı yollanarak Thomsen tarafından incelenmiştir. Günümüzde British Library'nin kataloğunda (Or.8212/161 6 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.) bulunmaktadır.[1]
El yazması, iyi korunmuş olması ve bilinen tek tam Eski Türkçe el yazması olmasından ötürü Türk tarihi açısından önemli kabul edilmektedir.[3] Türkolog Marcel Erdal yazmanın "Türk kültürüne doğrudan tanıklık eden birinci binyılda üretilmiş en önemli eser" olduğunu belirtmiştir. Bulunan diğer yazmalar ise Altun Yaruk ve Sekiz Yükmek'tir.
- ^ a b Clarke, Michael; Mhaonaigh, Máire Ní (4 Nisan 2022). Medieval Multilingual Manuscripts: Case Studies from Ireland to Japan (İngilizce). Walter de Gruyter GmbH & Co KG. ISBN 978-3-11-077649-2. 5 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2023.
- ^ Irk Bitig / Eski Uygurca Fal Kitabı- p.1 -önsöz
- ^ Tekin, Talat (1993). Irk bitig (the book of omens) (PDF). Wiesbaden: Otto Harrassowitz. ISBN 978-3-447-03426-5. 29 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Şubat 2023.