Nitrik asit

Nitrik asit
Nitrik asitin top ve çubuk modeli	Nitrik asitin rezonans boşluk doldurma modeli
Adlandırmalar
	IUPAC adı Nitrik asit
	Diğer adlar Aqua fortis, Kezzap, Hidrojen nitrat
Tanımlayıcılar
CAS numarası	7697-37-2 ;
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü; Etkileşimli görüntü;
3DMet	B00068;
ChEBI	CHEBI:48107 ;
ChEMBL	ChEMBL1352 ;
ChemSpider	919 ;
ECHA InfoCard	100.028.832
EC Numarası	231-714-2;
Gmelin Referansı	1576
KEGG	D02313 ;
MeSH	Nitric+acid
PubChem CID	944;
RTECS numarası	QU5775000;
UNII	411VRN1TV4 ;
UN numarası	2031
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID5029685 ;
	InChI InChI=1S/HNO3/c2-1(3)4/h(H,2,3,4) Key: GRYLNZFGIOXLOG-UHFFFAOYSA-N ; InChI=1/HNO3/c2-1(3)4/h(H,2,3,4) Key: GRYLNZFGIOXLOG-UHFFFAOYAO;
	SMILES [N+](=O)(O)[O-]; ON(=O)=O;
Özellikler
Kimyasal formül	HNO3
Molekül kütlesi	63,01 g mol−1
Görünüm	Renksiz, sarı veya kırmızı dumanlı sıvı
Koku	keskin, boğucu
Yoğunluk	1.51 g cm−3, 1.41 g cm−3 [%68 w/w]
Erime noktası	−42 °C
Kaynama noktası	83 °C %68 saflıktaki çözelti 121 °C'de kaynar.
Çözünürlük (su içinde)	Tamamen karışabilir
Buhar basıncı	48 mmHg (20 °C)
Asitlik (pKa)	-1.4
Termokimya
Standart molar entropi (S⦵298)	146 J•mol−1•K−1
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298)	−207 kJ•mol−1
Tehlikeler
	GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar
İşaret sözcüğü	TEHLİKE
Tehlike ifadeleri	H272, H300, H310, H330, H373, H411
Önlem ifadeleri	P210, P220, P260, P305+P351+P338, P310, P370+P378
NFPA 704; (yangın karosu)	4 0 2 OX
Parlama noktası	Yanıcı değildir
	Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
LC50 (medyan konsantrasyon)	138 ppm (sıçan, 30 dak.)
	NIOSH ABD maruz kalma limitleri:
PEL (izin verilen)	TWA 2 ppm (5 mg/m3)
REL (tavsiye edilen)	TWA 2 ppm (5 mg/m3); ST 4 ppm (10 mg/m3)
IDLH (anında tehlike)	25 ppm
Güvenlik bilgi formu (SDS)	ICSC 0183
Benzeyen bileşikler
Diğer anyonlar	Nitröz asit
Diğer katyonlar	Sodyum nitrat; Potasyum nitrat; Amonyum nitrat
Benzeyen bileşikler	Azot pentaoksit
	Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
	Bilgi kutusu kaynakları

Nitrik asit, HNO₃ kimyasal formülüne sahip oldukça aşındırıcı bir inorganik asittir. Kezzap olarak da bilinir. Saf hâldeki bileşik renksizdir. Ancak uzun süre bekleyen eski asitler azot oksitleri ve suya ayrışması nedeniyle sarı renge dönebilme özelliğindedirler. Piyasada bulunan nitrik asitlerin çoğu % 68'lik bir konsantrasyona sahiptir. Çözelti, %86'dan fazla HNO₃ içerdiğinde, dumanlı nitrik asit olarak adlandırılır. Mevcut azot dioksit miktarına bağlı olarak, dumanlı nitrik asit ayrıca %86’nın üzerindeki konsantrasyonlarda kırmızı dumanlı nitrik asit veya %95’in üzerindeki konsantrasyonlarda beyaz dumanlı nitrik asit olarak tanımlanır.

Nitrik asit, tipik olarak bir organik moleküle nitro grubunun eklenmesi olan nitrasyon için kullanılan ana reaksiyon maddesidir. Ortaya çıkan bazı nitro bileşikleri şok ve termik olarak hassas patlayıcı maddeler olsa da, bazıları mühimmat ve yıkımlarda kullanılacak kadar kararlıdır. Diğerleri ise daha kararlıdır ve mürekkep ve boyar maddelerde pigment olarak kullanılır. Nitrik asit, ayrıca kuvvetli bir oksitleyici madde olarak da yaygın şekilde kullanılmaktadır.

^ ^a ^b ^c ^d ^e NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0447". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
^ Bell, R. P. (1973), The Proton in Chemistry (2. bas.), Ithaca, NY: Cornell University Press
^ ^a ^b Zumdahl, Steven S. (2009). Chemical Principles 6th Ed. Houghton Mifflin Company. s. A22. ISBN 978-0-618-94690-7.

[PGCH-1] NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0447". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).

[2] Bell, R. P. (1973), The Proton in Chemistry (2. bas.), Ithaca, NY: Cornell University Press

[b1-3] Zumdahl, Steven S. (2009). Chemical Principles 6th Ed. Houghton Mifflin Company. s. A22. ISBN 978-0-618-94690-7.

[1]

[2]

[3]