Sarmal galaksi

Sarmal galaksiler veya sarmal gökadalar, ilk olarak Edwin Hubble tarafından 1936 yılında yazdığı The Realm of the Nebulae adlı eserinde tanımlanan bir gökada sınıfıdır^[1] ve bu nedenle Hubble düzeninin bir parçasını oluştururlar. Çoğu sarmal gökada, yıldızlar, gaz ve toz içeren düz, dönen bir disk ile yıldızların yoğunlaştığı, şişkinlik adı verilen merkezi bir bölgeden oluşur. Bu gökadalar genellikle, yıldızlardan oluşan çok daha soluk bir hale ile çevrilidir ve halede bulunan birçok yıldız, küresel kümelerde yer alır.

Sarmal gökadalar, merkezden galaktik diske doğru uzanan sarmal yapılarından dolayı bu şekilde adlandırılmıştır. Sarmal kollar yıldız oluşumunun devam ettiği bölgelerdir ve içlerinde bulunan genç, sıcak OB yıldızları nedeniyle diskin geri kalanından daha parlak ve belirgindir.

Tüm sarmal gökadaların yaklaşık üçte ikisi, merkezi şişkinlikten uzanan ve uçlarından sarmal kolların başladığı çubuk benzeri bir yapıya sahiptir.^[2] Çubuklu sarmal gökadaların çubuksuz sarmallara oranı evrenin tarihi boyunca değişiklik göstermiştir. Yaklaşık 8 milyar yıl önce gökadaların yalnızca %10'u çubuk içerirken, bu oran 2,5 milyar yıl önce yaklaşık dörtte bire, günümüzde ise görünür evrendeki (Hubble hacmi) gökadaların üçte ikisinden fazlasına ulaşmıştır.^[3]

Samanyolu bir çubuklu sarmal gökadadır, fakat Dünya'nın galaktik disk içindeki mevcut konumundan dolayı çubuğun kendisini gözlemlemek zordur.^[4] Galaktik merkez'de yıldızlardan oluşan bir çubuğun varlığını gösteren en güçlü kanıtlar, Spitzer Uzay Teleskobu da dahil olmak üzere son yıllarda yapılan çeşitli araştırmalarla elde edilmiştir.^[5]

Düzensiz gökadalarla birlikte sarmal gökadalar, günümüz evrenindeki gökadaların yaklaşık %60'ını oluşturur.^[6] Genellikle düşük yoğunluklu bölgelerde bulunurlar ve gökada kümelerinin merkezlerinde nadiren görülürler.^[7]

1. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Hubble-1936 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
2. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; mihalas1968 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
3. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; sciencedaily isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
4. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; sciamdigital isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
5. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Benjamin2005 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
6. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Loveday1996 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
7. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Dressler1980 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)