Sodyum karbonat

Sodyum karbonat
Adlandırmalar
	IUPAC adı Sodyum karbonat
	Diğer adlar Çamaşır sodası, Kristal soda, Soda külü
Tanımlayıcılar
CAS numarası	497-19-8 (susuz) ; 5968-11-6 (monohidrat) ; 6132-02-1 (dekahidrat) ;
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü;
ChEBI	CHEBI:29377 ;
ChEMBL	ChEMBL186314 ;
ChemSpider	9916 ;
ECHA InfoCard	100.007.127
EC Numarası	207-838-8;
E numaraları	E500(i) (asitliği düzenleyiciler, ...)
PubChem CID	10340;
RTECS numarası	VZ4050000;
UNII	45P3261C7T ; 2A1Q1Q3557 (monohidrat) ; LS505BG22I (dekahidrat) ;
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID1029621 ;
	InChI InChI=1S/CH2O3.2Na/c2-1(3)4;;/h(H2,2,3,4);;/q;2+1/p-2 Key: CDBYLPFSWZWCQE-UHFFFAOYSA-L ; InChI=1/NaHCO3.2Na/c2-1(3)4;;/h(H2,2,3,4);;/q;2+1/p-2 Key: CDBYLPFSWZWCQE-NUQVWONBAP;
	SMILES [Na+].[Na+].[O-]C([O-])=O;
Özellikler
Molekül formülü	Na2CO3
Molekül kütlesi	105,9888 g/mol (susuz); 286,1416 g/mol (dekahidrat)
Görünüm	Beyaz katı, higroskopik
Koku	Kokusuz
Yoğunluk	2,54 g/cm3 (25 °C, susuz); 1,92 g/cm3 (856 °C); 2,25 g/cm3 (monohidrat); 1,51 g/cm3 (heptahidrat); 1,46 g/cm3 (dekahidrat);
Erime noktası	851 °C (1.564 °F; 1.124 K) (Susuz); 100 °C (212 °F; 373 K) ; bozunur (monohidrat); 33,5 °C (92,3 °F; 306,6 K); bozunur (heptahidrat); 34 °C (93 °F; 307 K); (dekahidrat)
Çözünürlük (su içinde)	Susuz, g/100 mL: 7 (0 °C); 16,4 (15 °C); 34,07 (27.8 °C); 48,69 (34.8 °C); 48,1 (41.9 °C); 45,62 (60 °C); 43,6 (100 °C);
Çözünürlük	alkali çözeltilerde, gliserinde çözünür; alkolde az çözünür; CS2, aseton, alkil asetatlar, alkol, benzonitril, sıvı amonyakta çözünmez
Çözünürlük (gliserin içinde)	98,3 g/100 g (155 °C)
Çözünürlük (etandiol içinde)	3,46 g/100 g (20 °C)
Çözünürlük (dimetilformamid içinde)	0,5 g/kg
Asitlik (pKa)	10,33
Baziklik (pKb)	3,67
Manyetik alınganlık (χ)	-4,1•10-5 cm3/mol
Kırınım dizimi (nD)	1,485 (susuz); 1,420 (monohidrat); 1,405 (dekahidrat)
Akmazlık	3,4 cP (887 °C)
Yapı
Kristal yapı	Monoklinik (γ-form, β-form, δ-form, susuz); Ortorombik (monohidrat, heptahidrat)
Uzay grubu	C2/m, No. 12 (γ-form, susuz, 170 K); C2/m, No. 12 (β-form, susuz, 628 K); P21/n, No. 14 (δ-form, susuz, 110 K); Pca21, No. 29 (monohidrat); Pbca, No. 61 (heptahidrat)
Nokta grubu	2/m (γ-form, β-form, δ-form, susuz); mm2 (monohidrat); 2/m 2/m 2/m (heptahidrat)
Kafes sabiti	a = 8,920(7) Å, b = 5,245(5) Å, c = 6,050(5) Å (γ-form, susuz, 295 K) α = 90°, β = 101,35(8)°, γ = 90°
Koordinasyon geometrisi	Oktahedral (Na+, susuz)
Termokimya
Isı sığası (C)	112,3 J/mol•K
Standart molar entropi (S⦵298)	135 J/mol•K
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298)	-1130,7 kJ/mol
Gibbs serbest enerjisi (ΔfG⦵)	-1044,4 kJ/mol
Tehlikeler
	İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH):
Ana tehlikeler	Tahriş edici
	GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar
İşaret sözcüğü	Uyarı
Tehlike ifadeleri	H319
Önlem ifadeleri	P305+P351+P338
NFPA 704; (yangın karosu)	2 0 0
	Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
LD50 (medyan doz)	4090 mg/kg (sıçan, oral)
Güvenlik bilgi formu (SDS)	MSDS
Benzeyen bileşikler
Diğer anyonlar	Sodyum bikarbonat
Diğer katyonlar	Lityum karbonat; Potasyum karbonat; Rubidyum karbonat; Sezyum karbonat
Benzeyen bileşikler	Sodyum seskikarbonat; Sodyum perkarbonat
	Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
	Bilgi kutusu kaynakları

Sodyum karbonat, (çamaşır sodası, kristal soda ve soda külü olarak da bilinir) Na₂CO₃ formülüne sahip değişik hidratları olan bir inorganik bileşiktir. Bütün formları beyaz, suda çözünür tuzlardır. Tüm formları güçlü bir alkali tada sahiptir ve suda orta derecede alkali çözeltiler verir. Tarihsel olarak sodyum bakımından zengin göl sularından veya sodyum bakımından zengin topraklarda yetişen bitkilerin küllerinden çıkarıldı. Bu sodyum açısından zengin bitkilerin külleri, potas üretmek için kullanılan odun küllerinden belirgin şekilde farklı olduğundan, "soda külü" olarak anıldı.^[12] Günümüzde ise, Solvay işlemi ile sodyum klorür ve kireç taşından büyük miktarlarda üretilmektedir.

^ ^a ^b ^c ^d Harper, J.P (1936). Antipov, Evgeny; Bismayer, Ulrich; Huppertz, Hubert; Petrícek, Václav; Pöttgen, Rainer; Schmahl, Wolfgang; Tiekink, E.R.T.; Zou, Xiaodong (Ed.). "Crystal Structure of Sodium Carbonate Monohydrate, Na₂CO₃. H₂O". Zeitschrift für Kristallographie - Crystalline Materials. 95 (1): 266-273. doi:10.1524/zkri.1936.95.1.266. ISSN 2196-7105. 28 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2014.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Lide, David R., (Ed.) (2009). CRC Handbook of Chemistry and Physics (90th bas.). Boca Raton, Florida: CRC Press. ISBN 978-1-4200-9084-0.
^ ^a ^b Seidell, Atherton; Linke, William F. (1919). Solubilities of Inorganic and Organic Compounds (2. bas.). New York: D. Van Nostrand Company. s. 633.
^ ^a ^b Comey, Arthur Messinger; Hahn, Dorothy A. (Şubat 1921). A Dictionary of Chemical Solubilities: Inorganic (2. bas.). New York: The MacMillan Company. ss. 208-209.
^ ^a ^b Pradyot, Patnaik (2003). Handbook of Inorganic Chemicals. The McGraw-Hill Companies, Inc. s. 861. ISBN 978-0-07-049439-8.
^ ^a ^b ^c ^d Anatolievich, Kiper Ruslan. "sodium carbonate". chemister.ru. 6 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2014.
^ ^a ^b ^c ^d Dusek, Michal; Chapuis, Gervais; Meyer, Mathias; Petricek, Vaclav (2003). "Sodium carbonate revisited" (PDF). Acta Crystallographica Section B. 59 (3): 337-352. doi:10.1107/S0108768103009017. ISSN 0108-7681. PMID 12761404. 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2014.
^ ^a ^b ^c Betzel, C.; Saenger, W.; Loewus, D. (1982). "Sodium Carbonate Heptahydrate". Acta Crystallographica Section B. 38 (11): 2802-2804. doi:10.1107/S0567740882009996.
^ ^a ^b ^c Sigma-Aldrich Co., Sodium carbonate.
^ Chambers, Michael. "ChemIDplus - 497-19-8 - CDBYLPFSWZWCQE-UHFFFAOYSA-L - Sodium carbonate [NF] - Similar structures search, synonyms, formulas, resource links, and other chemical information". 16 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
^ "Material Safety Data Sheet – Sodium Carbonate, Anhydrous" (PDF). conservationsupportsystems.com. ConservationSupportSystems. 1 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2014.
^ "minerals.usgs.gov/minerals" (PDF). 6 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.

[cod-1] Harper, J.P (1936). Antipov, Evgeny; Bismayer, Ulrich; Huppertz, Hubert; Petrícek, Václav; Pöttgen, Rainer; Schmahl, Wolfgang; Tiekink, E.R.T.; Zou, Xiaodong (Ed.). "Crystal Structure of Sodium Carbonate Monohydrate, Na₂CO₃. H₂O". Zeitschrift für Kristallographie - Crystalline Materials. 95 (1): 266-273. doi:10.1524/zkri.1936.95.1.266. ISSN 2196-7105. 28 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2014.

[crc-2] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Lide, David R., (Ed.) (2009). CRC Handbook of Chemistry and Physics (90th bas.). Boca Raton, Florida: CRC Press. ISBN 978-1-4200-9084-0.

[sioc-3] Seidell, Atherton; Linke, William F. (1919). Solubilities of Inorganic and Organic Compounds (2. bas.). New York: D. Van Nostrand Company. s. 633.

[doc00-4] Comey, Arthur Messinger; Hahn, Dorothy A. (Şubat 1921). A Dictionary of Chemical Solubilities: Inorganic (2. bas.). New York: The MacMillan Company. ss. 208-209.

[pphoic-5] Pradyot, Patnaik (2003). Handbook of Inorganic Chemicals. The McGraw-Hill Companies, Inc. s. 861. ISBN 978-0-07-049439-8.

[chemister-6] Anatolievich, Kiper Ruslan. "sodium carbonate". chemister.ru. 6 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2014.

[scr-7] Dusek, Michal; Chapuis, Gervais; Meyer, Mathias; Petricek, Vaclav (2003). "Sodium carbonate revisited" (PDF). Acta Crystallographica Section B. 59 (3): 337-352. doi:10.1107/S0108768103009017. ISSN 0108-7681. PMID 12761404. 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2014.

[7h2o-8] Betzel, C.; Saenger, W.; Loewus, D. (1982). "Sodium Carbonate Heptahydrate". Acta Crystallographica Section B. 38 (11): 2802-2804. doi:10.1107/S0567740882009996.

[sigma-9] Sigma-Aldrich Co., Sodium carbonate.

[10] Chambers, Michael. "ChemIDplus - 497-19-8 - CDBYLPFSWZWCQE-UHFFFAOYSA-L - Sodium carbonate [NF] - Similar structures search, synonyms, formulas, resource links, and other chemical information". 16 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.

[css-11] "Material Safety Data Sheet – Sodium Carbonate, Anhydrous" (PDF). conservationsupportsystems.com. ConservationSupportSystems. 1 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2014.

[12] "minerals.usgs.gov/minerals" (PDF). 6 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.

[1]

[2]

[5]

[3]

[4]

[6]

[7]

[8]

[9]

[11]

[10]

[12]

Adlandırmalar



IUPAC adı Sodyum karbonat
Diğer adlar Çamaşır sodası, Kristal soda, Soda külü
Tanımlayıcılar
CAS numarası	497-19-8 (susuz) 5968-11-6 (monohidrat) 6132-02-1 (dekahidrat)
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü
ChEBI	CHEBI:29377
ChEMBL	ChEMBL186314
ChemSpider	9916
ECHA InfoCard	100.007.127
EC Numarası	207-838-8
E numaraları	E500(i) (asitliği düzenleyiciler, ...)
PubChem CID	10340
RTECS numarası	VZ4050000
UNII	45P3261C7T 2A1Q1Q3557 (monohidrat) LS505BG22I (dekahidrat)
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID1029621
InChI InChI=1S/CH2O3.2Na/c2-1(3)4;;/h(H2,2,3,4);;/q;2+1/p-2 Key: CDBYLPFSWZWCQE-UHFFFAOYSA-L InChI=1/NaHCO3.2Na/c2-1(3)4;;/h(H2,2,3,4);;/q;2+1/p-2 Key: CDBYLPFSWZWCQE-NUQVWONBAP
SMILES [Na+].[Na+].[O-]C([O-])=O
Özellikler
Molekül formülü	Na₂CO₃
Molekül kütlesi	105,9888 g/mol (susuz) 286,1416 g/mol (dekahidrat)
Görünüm	Beyaz katı, higroskopik
Koku	Kokusuz
Yoğunluk	2,54 g/cm³ (25 °C, susuz) 1,92 g/cm³ (856 °C) 2,25 g/cm³ (monohidrat)^[1] 1,51 g/cm³ (heptahidrat) 1,46 g/cm³ (dekahidrat)^[2]
Erime noktası	851 °C (1.564 °F; 1.124 K) (Susuz) 100 °C (212 °F; 373 K) bozunur (monohidrat) 33,5 °C (92,3 °F; 306,6 K) bozunur (heptahidrat) 34 °C (93 °F; 307 K) (dekahidrat)^[2]^[5]
Çözünürlük (su içinde)	Susuz, g/100 mL: 7 (0 °C) 16,4 (15 °C) 34,07 (27.8 °C) 48,69 (34.8 °C) 48,1 (41.9 °C) 45,62 (60 °C) 43,6 (100 °C)^[3]
Çözünürlük	alkali çözeltilerde,^[3] gliserinde çözünür alkolde az çözünür CS₂, aseton, alkil asetatlar, alkol, benzonitril, sıvı amonyakta çözünmez^[4]
Çözünürlük (gliserin içinde)	98,3 g/100 g (155 °C)^[4]
Çözünürlük (etandiol içinde)	3,46 g/100 g (20 °C)^[6]
Çözünürlük (dimetilformamid içinde)	0,5 g/kg^[6]
Asitlik (pK_a)	10,33
Baziklik (pK_b)	3,67
Manyetik alınganlık (χ)	-4,1•10^-5 cm³/mol^[2]
Kırınım dizimi (n_D)	1,485 (susuz) 1,420 (monohidrat)^[5] 1,405 (dekahidrat)
Akmazlık	3,4 cP (887 °C)^[6]
Yapı
Kristal yapı	Monoklinik (γ-form, β-form, δ-form, susuz)^[7] Ortorombik (monohidrat, heptahidrat)^[1]^[8]
Uzay grubu	C2/m, No. 12 (γ-form, susuz, 170 K) C2/m, No. 12 (β-form, susuz, 628 K) P2₁/n, No. 14 (δ-form, susuz, 110 K)^[7] Pca2₁, No. 29 (monohidrat)^[1] Pbca, No. 61 (heptahidrat)^[8]
Nokta grubu	2/m (γ-form, β-form, δ-form, susuz)^[7] mm2 (monohidrat)^[1] 2/m 2/m 2/m (heptahidrat)^[8]
Kafes sabiti	a = 8,920(7) Å, b = 5,245(5) Å, c = 6,050(5) Å (γ-form, susuz, 295 K)^[7] α = 90°, β = 101,35(8)°, γ = 90°
Koordinasyon geometrisi	Oktahedral (Na⁺, susuz)
Termokimya
Isı sığası (C)	112,3 J/mol•K^[2]
Standart molar entropi (S^⦵₂₉₈)	135 J/mol•K^[2]
Standart formasyon entalpisi (Δ_fH^⦵₂₉₈)	-1130,7 kJ/mol^[2]^[6]
Gibbs serbest enerjisi (Δ_fG^⦵)	-1044,4 kJ/mol^[2]
Tehlikeler
İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH):
Ana tehlikeler	Tahriş edici
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar	^[9]
İşaret sözcüğü	Uyarı
Tehlike ifadeleri	H319^[9]
Önlem ifadeleri	P305+P351+P338^[9]
NFPA 704 (yangın karosu)	^[11] 2 0 0
Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
LD₅₀ (medyan doz)	4090 mg/kg (sıçan, oral)^[10]
Güvenlik bilgi formu (SDS)	MSDS
Benzeyen bileşikler
Diğer anyonlar	Sodyum bikarbonat
Diğer katyonlar	Lityum karbonat Potasyum karbonat Rubidyum karbonat Sezyum karbonat
Benzeyen bileşikler	Sodyum seskikarbonat Sodyum perkarbonat
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları