Triyas | |||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
251,902 ± 0,024 - 201,36 ± 0,17 myö | |||||||||||||||||||||||
Kronoloji | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Etimoloji | |||||||||||||||||||||||
Diğer telaffuz(lar) | Trias | ||||||||||||||||||||||
Kullanım bilgisi | |||||||||||||||||||||||
Gök cismi | Dünya | ||||||||||||||||||||||
Bölgesel kullanım | Küresel (ICS) | ||||||||||||||||||||||
Kullanılan zaman çizelgesi | ICS Zaman Cetveli | ||||||||||||||||||||||
Tanım | |||||||||||||||||||||||
Kronolojik birim | Dönem | ||||||||||||||||||||||
Stratigrafik birim | Sistem | ||||||||||||||||||||||
Zaman aralığının resmîyeti | Resmî | ||||||||||||||||||||||
Alt sınırını belirleyen | Bir konodont olan Hindeodus parvus'un ilk ortaya çıkışı | ||||||||||||||||||||||
Alt sınır KSKN | Meishan, Zhejiang, Çin 31°04′47″N 119°42′21″E / 31.0798°K 119.7058°D | ||||||||||||||||||||||
KSKN onayı | 2001[6] | ||||||||||||||||||||||
Üst sınırını belirleyen | Bir ammonit olan Psiloceras spelae tirolicum'un ilk ortaya çıkışı | ||||||||||||||||||||||
Üst sınır KSKN | Kuhjoch kesiti, Karwendel dağları, Kuzey Kireçli Alpleri, Avusturya 47°29′02″N 11°31′50″E / 47.4839°K 11.5306°D | ||||||||||||||||||||||
KSKN onayı | 2010[7] | ||||||||||||||||||||||
Atmosfer ve iklim verileri |
Triyas (bazen 🝈 sembolüyle gösterilir),[8] 251,902 milyon yıl önce (myö) Permiyen Dönemi'nin sonundan 201,4 myö Jura Dönemi'nin başlangıcına kadar 50,5 milyon yılı kapsayan jeolojik bir dönem ve sistemdir.[9] Triyas, Mezozoyik Zaman'ın ilk ve en kısa dönemidir. Dönemin hem başlangıcı hem de sonunda büyük yok oluşlar görülmüştür.[10] Triyas Dönemi, Erken Triyas, Orta Triyas ve Geç Triyas olmak üzere üç devreye ayrılır.
Triyas, Dünya'nın biyosferini fakirleştiren Permiyen-Triyas yok oluşuyla başlamıştır; yaşamın eski çeşitliliğine kavuşması Triyas'ın ortalarını bulmuştur. Triyas kayıtlarında üç canlı kategorisi öne çıkar. Bunlar: Yok oluştan kurtulanlar, kısa süreliğine gelişen yeni gruplar ve Mezozoyik Zaman'a hükmetmeye devam eden diğer yeni gruplardır. Sürüngenler, özellikle de arkozorlar, bu dönemdeki başlıca kara omurgalılarıdır. Dinozorlar olarak adlandırılan özelleşmiş bir arkozor alt grubu, ilk olarak Geç Triyas'ta ortaya çıkmış ancak bunu takip eden Jura Dönemi'ne kadar baskın hâle gelmemiştir.[11] Bu dönemde baskın hâle gelen arkozorlar öncelikle modern timsahların akrabaları ve ataları olan psödosukiyanlar olurken, omurgalılar arasında ilk kez uçma konusunda uzmanlaşan bazı arkozorlar da teruzorlar hâline gelmiştir.
Önceki Permiyen Dönemi'nin baskın omurgalıları olan terapsitler, Triyas boyunca azalmıştır. Kendileri de terapsitlerin özelleşmiş bir alt grubu olan ilk gerçek memeliler de bu dönemde evrimleşmiştir. Süperkıta Pangea, Triyas Dönemi boyunca yerküreyi kaplamaktaydı ancak takip eden Jura Dönemi'nde kademeli olarak kuzeyde Lavrasya ve güneyde Gondvana olmak üzere iki ayrı kara parçasına ayrılmaya başlamıştır.
Triyas Dönemi'nde küresel iklim çoğunlukla sıcak ve kuraktı.[12] Pangea'nın iç kısımlarının çoğunu çöller kaplıyordu ancak Pangea parçalanmaya başladıkça iklim değişmiş ve daha nemli hâle gelmiştir. Triyas Dönemi, çoğu psödosukiyan dahil olmak üzere birçok grubu yok eden ve dinozorların Jura'daki hâkim kara omurgalıları olmasına sebep olan Triyas-Jura yok oluşu ile sonlandı.