Back Lys van lande volgens Menslike-ontwikkelingsindeks AF قائمة الدول حسب مؤشر التنمية البشرية Arabic মানৱ উন্নয়ন সূচক অনুযায়ী দেশৰ তালিকা AS İnsan inkişafı indeksinə görə ölkələrin siyahısı AZ Спіс краін паводле ІРЧП BE Списък на страните по Индекса на човешкото развитие Bulgarian လိုꩻအာပြူႏဖြိုတာႏ လိတ်ယီးနယ်ခမ်းထီဖုံႏ BLK মানব উন্নয়ন সূচক অনুযায়ী দেশের তালিকা Bengali/Bangla Països per índex de desenvolupament humà Catalan Seznam států světa podle indexu lidského rozvoje Czech
.svg)
Inson kamoloti indeksi (ing. Human Development Index) – davlatlarning iqtisodiy va siyosiy oʼsish inson kapitalining (uzoq umr, taʼlim, farovon hayot koʼrsatkichlari orqali) rivojlanishiga taʼsirini hamda jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasini tahlil qiladi[1].
Inson kamoloti indeksining maksimal qiymati – 1, minimal qiymati – 0 ga teng.
Inson kamoloti indeksi quyidagi 3 ta koʼrsatkich orqali hisoblanadi:
1. Umr koʼrish davomiyligi indeksi;
2. Taʼlim indeksi;
3. Aholi jon boshiga YaMD (xarid qobiliyati pariteti hisobida AQSh dollarida) indeksi.
Mazkur 3 ta mezonlar boʼyicha yakuniy indeks koʼrsatkichini aniqlash uchun dastavval har bir mezonning indeksi hisoblab chiqilishi kerak. Koʼrsatkichlarni 0 dan 1 (3 ta oʼnlik aniqlik bilan oʼlchanadigan maʼlumot) gacha boʼlgan miqdorini indekslarga aylantirish uchun mezonlarning eng kam va eng koʼp miqdorlarini oʼrnatish talab qilinadi. Yakuniy indeks koʼrsatkichini hisoblab chiqish uchun oʼrtacha geometrik miqdorlar usulidan foydalaniladi va shuning uchun eng koʼp miqdor har qanday ikki mamlakat yoki vaqt davrlari oʼrtasidagi taqqoslashga (foizlarda) taʼsir koʼrsatmaydi[2].
- ↑ Nations, United (2017). What is human development UNDP.
- ↑ „Inson kamoloti indeksi.pdf“. 2022-yil 1-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 14-iyul.