Lenin maqbarasi

Lenin maqbarasi

Lenin maqbarasi
Joylashuv Moskva, Rossiya
Binokor Alexey Shchusev
Turi Yodgorlik
Material Beton va marmar
Balandligi 12 metr
Eni 24 metr
Qurila boshlagan 1924-yil
Qurilish tamomlangan 1930-yil
Xarita
Koordinatalari 55°45′13.000″N 37°37′10.999″E / 55.75361111°N 37.61972194°E / 55.75361111; 37.61972194

Lenin maqbarasi (1953-yildan 1961-yilgacha Lenin va Stalin maqbarasi) (Russian: Mavzoley Lenina), Moskva markazidagi Qizil maydonda joylashgan Lenin maqbarasi sifatida tanilgan, Sovet rahbari Vladimir Leninning soʻnggi maskani. Uning saqlanib qolgan jasadi 1924-yilda oʻlimidan koʻp oʻtmay, (urush davridagi kamdan-kam holatlar bundan mustasno) omma oldida namoyish etilgan. Aleksey Shchusevning yaratgan kichik, ammo monumental granit tuzilishli yodgorligi qadimiy maqbaralarning baʼzi elementlarini oʻz ichiga oladi. Masalan, Qadam maqbarasi, Kir II maqbarasi va maʼlum darajada Yozuvlar ibodatxonasi asosida yaratilgan.

Lenin maqbarasining birinchi yogʻoch versiyasi, 1925-yil mart
Vladimir Lenin maqbarasidagi yoshlar, 1968-yil.

Lenin 1924-yil 21-yanvarda vafot etdi. Ikki kundan soʻng, meʼmor Aleksey Shchusevga jasadni motam tutuvchilar koʻrishi uchun mos boʻlgan inshoot qurish topshirildi. Qizil maydonda, Moskva Kreml devori yonidagi yogʻoch qabr 27-yanvar kuni tayyor boʻldi va oʻsha kuni Leninning tobuti unga qoʻyildi. Keyingi olti hafta ichida qabrga 100 000 dan ortiq odam tashrif buyurdi[1]. May oyining oxiriga kelib, Shchusev qabrni kattaroq, yanada yaxshiroq qabr bilan almashtirdi va Leninning jasadi meʼmor Konstantin Melnikov tomonidan ishlab chiqilgan sarkofagga oʻtkazildi[2]. Yangi yogʻoch maqbara 1924-yil 1-avgustda ommaga ochildi[2].

Patolog Aleksey Ivanovich Abrikosov Leninning oʻlimidan koʻp oʻtmay uning jasadini moʻmiyolagan edi, Boris Zbarskiy va Vladimir Vorobyevga jasadni doimiy bir xillikda saqlab qolish vazifasi yuklangan. Ilya Zbarskiy Moskva universitetini tugatgach, otasining yordamchisi boʻlib, Leninning jasadi ustidagi ishlarni qadimgi Misr ruhoniylari ishiga oʻxshatadi. 1925-yilda Boris Zbarskiy va Vorobyev hukumatni devorlarda va hatto tananing oʻzida mogʻor topilganidan keyin yogʻoch konstruksiyani almashtirishni talab qilishdi[3]. 1930-yilda marmar, porfir, granit va labradoritdan (Aleksey Shchusev, IA Fransuz va GK Yakovlev tomonidan) yangi maqbara qurib bitkazildi. Maqbara, shuningdek, Sovet rahbarlarining Qizil maydondagi paradlarni nishonlashlari uchun tomosha stendi boʻlib xizmat qildi.

1973-yilda haykaltarosh Nikolay Tomskiy yangi sarkofagni yaratdi.

1924-yil 26-yanvarda Moskva garnizoni boshligʻi maqbaraga faxriy qorovul oʻrnatish toʻgʻrisida buyruq chiqardi[4]. Ruslar uni „Birinchi raqamli qorovul“ deb atashadi. 1993-yildagi Rossiya konstitutsiyaviy inqirozi voqealaridan keyin faxriy qorovul tarqatib yuborildi. 1997-yilda Aleksandr bogʻidagi nomaʼlum askar qabrida „Birinchi raqamli qorovul“ qayta tiklandi.

1941-yil oktabr oyida Leninning jasadi maqbaradan olindi va Moskvani Germaniyaning fashist qoʻshinlari bosib olish xavfi paydo boʻlganida, Sibirdagi Tyumenga evakuatsiya qilindi. Urushdan keyin u qaytarib berildi va qabr qayta ochildi.

 1924—1972-yillarda Lenin qabrini 10 milliondan ortiq kishi ziyorat qilgan.

Iosif Stalinning moʻmiyolangan jasadi 1953-yil mart oyida vafot etganidan to 1961-yil oktabrigacha, Stalin destalinizatsiya va Xrushchevning hokimiyatga kelishi doirasida olib tashlangan va Kreml devori nekropoliga devorlardan tashqarida koʻmilgangacha, Leninning yonida joylashgan.

Leninning jasadi Panteonga topshirilishi kerak edi, ammo stalinizatsiyadan keyin loyiha bekor qilindi.

  1. Gwendolyn Leick. Tombs of the Great Leaders: A Contemporary Guide. Reaktion Books, 15 November 2013 — 39-bet. ISBN 978-1-78023-226-3. 
  2. 2,0 2,1 Tumarkin, Nina. Lenin Lives! The Lenin Cult in Soviet Russia, enlarged, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1997 — 180, 191–194-bet. ISBN 978-0-674-52431-6. 
  3. SLEZKINE, YURI. The House of Government. Princeton University Press, 2017-08-07 — 409–410-bet. DOI:10.2307/j.ctvc77htw. ISBN 978-1-4008-8817-7. 
  4. „Усыпальница вождя: Мавзолей Ленина в архивных кадрах“ (ru). RIA Novosti (2017-yil 2-noyabr). Qaraldi: 2021-yil 2-sentyabr.

Lenin maqbarasi

Dodaje.pl - Ogłoszenia lokalne