Bài viết này cần được cập nhật do có chứa các thông tin có thể đã lỗi thời hay không còn chính xác nữa. |
Nhà nước Libya
|
|||||
---|---|---|---|---|---|
Tên bằng ngôn ngữ chính thức
| |||||
| |||||
Bản đồ | |||||
Tiêu ngữ | |||||
الحرية والعدالة والديمقراطية Tự do, Công bằng, Dân chủ! | |||||
Quốc ca | |||||
ليبيا ليبيا ليبيا Libya, Libya, Libya[1] | |||||
Hành chính | |||||
Chính phủ | Cộng hòa dưới chính phủ lâm thời đơn nhất | ||||
Chủ tịch Hội đồng quốc gia Libya | Mohamed al-Menfi | ||||
Thủ tướng | Abdul Hamid Dbeibeh | ||||
Thủ đô | Tripoli[2] 32°52′B 13°11′Đ / 32,867°B 13,183°Đ 32°54′B 13°11′Đ / 32,9°B 13,183°Đ | ||||
Thành phố lớn nhất | Tripoli | ||||
Địa lý | |||||
Diện tích | 1.759.541 km² (hạng 16) | ||||
Diện tích nước | không đáng kể % | ||||
Múi giờ | EET (UTC+2); mùa hè: UTC+2 | ||||
Lịch sử | |||||
Độc lập | |||||
10 tháng 2 năm 1947 | Từ Ý | ||||
24 tháng 12 năm 1951 | Từ Anh và Pháp do LHQ ủy trị | ||||
Ngôn ngữ chính thức | Tiếng Ả Rập[3] | ||||
Dân số ước lượng (2021) | 6.959.000[4] người (hạng 108) | ||||
Mật độ | 3,74 người/km² (hạng 218) | ||||
Kinh tế | |||||
GDP (PPP) (ước tính 2020) | Tổng số: 31,531 tỷ USD[5] Bình quân đầu người: 4.746 USD[5] | ||||
GDP (danh nghĩa) (ước tính 2022) | Tổng số: 41,88 tỷ USD[5] (hạng 98) Bình quân đầu người: 3.282 USD[5] | ||||
HDI (2019) | 0,724 [6] cao (hạng 102) | ||||
Đơn vị tiền tệ | Dinar Libya (LYD ) | ||||
Thông tin khác | |||||
Tên miền Internet | .ly | ||||
Mã điện thoại | +218 | ||||
Lái xe bên | phải |
Libya[a] (tiếng Ả Rập: ليبيا Lībiyā), tên chính thức là Nhà nước Libya[Còn mơ hồ ][7][8][9][10] là một quốc gia tại Bắc Phi và giáp với Địa Trung Hải ở phía bắc, Ai Cập ở phía đông, Sudan ở phía đông nam, Tchad và Niger ở phía nam, Algérie và Tunisia ở phía tây. Với diện tích lớn hơn gấp năm lần Việt Nam, Libya là nước lớn thứ tư ở châu Phi và thứ 17 trên thế giới[11]. Thủ đô của Libya là thành phố Tripoli, với 1,7 triệu trong tổng số 5,8 triệu dân cả nước. Ba khu vực truyền thống của quốc gia này là Tripolitania, Fezzan và Cyrenaica.
Cái tên "Libya" bắt nguồn từ chữ "Lebu" trong tiếng Ai Cập, để chỉ những người Berber sống ở phía tây sông Nin, và được đưa vào tiếng Hy Lạp cổ đại để trở thành "Libya". Ở thời Hy Lạp cổ đại, thuật ngữ "Lybya" có nghĩa rộng hơn, gồm toàn bộ Bắc Phi ở phía tây Ai Cập, và đôi lúc còn bao gồm toàn bộ lục địa châu Phi.
Với một trữ lượng dầu mỏ đã được kiểm chứng thuộc hàng lớn nhất trên thế giới[12], Libya có mức thu nhập kinh tế quốc dân trên đầu người cao nhất Bắc Phi, cũng như là một trong những nước có mức GDP trên đầu người cao ở châu Phi[13]. Với tổng diện tích 1,8 triệu km², 90% trong đó là sa mạc. Với dân số chỉ có 6 triệu người và các khoản thu nhập từ dầu lửa hàng năm tới 32 tỷ đô la Mỹ trong năm 2010, tiềm năng của Libya là rất lớn, cung cấp cho người dân một hệ thống an sinh xã hội cao và rộng rãi, đặc biệt trong lĩnh vực nhà ở và giáo dục[14]. So sánh với các nước láng giềng theo định hướng thị trường, Libya có mức nghèo tuyệt đối và tương đối khá thấp. Tuy nhiên trong 42 năm cầm quyền, Gadhafi được cho là đã biển thủ các nguồn tài trợ nhằm thu lợi cho gia đình và bộ tộc của ông.[15] và tỉ lệ thất nghiệp tại Libya được ước tính là 30% hoặc nhiều hơn.[16]
Từ năm 1911 đến 1943, Libya là thuộc địa của Ý. Quốc gia này tuyên bố độc lập vào năm 1951 và trở thành một nền quân chủ. Một cuộc đảo chính quân sự năm 1969 đã lật đổ Vua Idris I. Lãnh đạo cuộc đảo chính là Muammar Gaddafi cai trị đất nước từ năm 1969 cho đến khi Gaddafi bị lật đổ và bị giết trong cuộc nội chiến năm 2011. Cuộc nội chiến lần thứ hai, tiếp tục kể từ năm 2014, giữa một bên là chính phủ HoR ở Tobruk và một bên là chính phủ GNC ở Tripoli đã diễn ra. Sau một loạt các cuộc đàm phán hòa bình do Liên Hợp Quốc tổ chức giữa hai chính phủ Tobruk và Tripoli, một chính phủ thống nhất do LHQ hậu thuẫn đã được thành lập vào năm 2015. Tuy nhiên, một phần lãnh thổ của Libya vẫn còn nằm ngoài sự kiểm soát của chính phủ, khi mà các lực lượng Hồi giáo cực đoan, phiến quân và bộ lạc dân quân khác nhau đang chiếm giữ các khu vực này.
<ref>
sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên spooks
Lỗi chú thích: Đã tìm thấy thẻ <ref>
với tên nhóm “lower-alpha”, nhưng không tìm thấy thẻ tương ứng <references group="lower-alpha"/>
tương ứng