Back Timboektoe AF Timbuktú AN تمبكتو Arabic تمبكتو ARZ Tombuctú AST Tumbuktu AVK تیمبوکتو AZB Тамбукту BE Тимбукту Bulgarian Timbuktu BM
| Timbuktu Tinbuktu (ⵜⵉⵏⴱⵓⴽⵜⵓ) / Tombouctou Timbuctoo | |
|---|---|
| — Thành phố — | |
| Chuyển tự | |
| • Koyra Chiini: | Tumbutu |
 Nhà thờ Hồi giáo Sankore tại Timbuktu | |
 Bản đồ hiển thị các tuyến đường thương mại xuyên Sahara vào khoảng năm 1400. Cũng được hiển thị là Đế quốc Ghana (cho đến thế kỷ 13) và Đế quốc Mali từ thế kỷ 13 – 15. Lưu ý tuyến đường phía tây từ Djenné qua Timbuktu tới Sijilmassa. Ngày nay là Niger màu vàng. | |
  Timbuktu | |
| Quốc gia | Mali |
| Vùng | Tombouctou |
| Tỉnh | Timbuktu |
| Settled | Thế kỷ 5 TCN (BC) |
| Chính quyền | |
| • Mayor | Hallé Ousmane |
| Độ cao | 261 m (856 ft) |
| Dân số (2009)[1] | |
| • Tổng cộng | 54.453 |
| Múi giờ | UTC±0 |
| Thành phố kết nghĩa | Marrakech, Saintes, Château-Chinon, Chemnitz, Hay-on-Wye, Kairouan, Tempe |
| Khí hậu | BWh |
| Tiêu chuẩn | Văn hóa: ii, iv, v |
| Tham khảo | 119 |
| Công nhận | 1988 (Kỳ họp 12) |
| Bị đe dọa | 1990–2005; 2012–nay |
Timbuktu (/ˌtɪmbʌkˈtuː/) (ngữ tộc Berber: ⵜⵏⴱⴾⵜⵓ, ⵜⵉⵏⴱⵓⴽⵜⵓ; tiếng Pháp: Tombouctou; Koyra Chiini: Tumbutu) là một thành phố cổ ở vùng Tombouctou, Mali, nằm cách 20 km (12 mi) về phía bắc của sông Niger. Thị trấn ngày nay là thủ phủ của vùng Tombouctou, một trong tám vùng hành chính của Mali. Theo điều tra dân số năm 2009 thì Timbuktu có 54.453 người.
Khởi đầu là một khu định cư theo mùa, Timbuktu trở thành khu định cư lâu dài vào đầu thế kỷ thứ 12. Sau một sự thay đổi trong các tuyến giao dịch, Timbuktu đã phát triển mạnh mẽ nhờ vào việc buôn bán muối, vàng, ngà voi và nô lệ. Nó trở thành một phần của Đế quốc Mali vào đầu thế kỷ 14. Trong nửa đầu thế kỷ 15, các bộ lạc người Tuareg nắm quyền kiểm soát thành phố trong một thời gian ngắn cho đến khi Đế quốc Songhai bành trướng và chiếm lấy thành phố vào năm 1468. Triều đại Saadi của Maroc đánh bại Songhai tại trận Tondibi vào năm 1591 và biến Timbuktu, thay vì Gao trở thành thủ đô của họ. Những kẻ xâm lược đã thành lập một giai cấp thống trị mới được gọi là Arma, những người mà sau năm 1612 trở thành một quốc gia gần như độc lập với Maroc. Tuy nhiên, thời kỳ hoàng kim của thành phố, trong đó với việc nó là một trung tâm học tập và văn hóa lớn của Đế quốc Mali đã kết thúc, và nó bước vào một thời kỳ suy tàn kéo dài. Các bộ lạc khác nhau cai trị Timbuktu cho đến khi người Pháp tiếp quản vào năm 1893, tình trạng kéo dài cho đến khi nó trở thành một phần của Cộng hòa Mali hiện tại vào năm 1960. Hiện tại, Timbuktu là khu vực nghèo khó và sa mạc hóa.
Vào thời kỳ hoàng kim của nó, nhiều học giả Hồi giáo và mạng lưới giao thương rộng khắp đã biến nó trở thành một trung tâm giao dịch sách quan trọng, cùng với các cơ sở học tập tại trường đại học Hồi giáo Sankore Madrasah biến Timbuktu thành một trung tâm học thuật lớn của Châu Phi. Một số nhà văn lịch sử đáng chú ý, như Shabeni và Leo Africanus đã có những tác phẩm mô tả Timbuktu. Những câu chuyện này đã thúc đẩy sự chú ý ở châu Âu, nơi danh tiếng của thành phố từ cực kỳ giàu cho đến bí ẩn.[2]
- ^ Resultats Provisoires RGPH 2009 (Région de Tombouctou) (PDF), République de Mali: Institut National de la Statistique, Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 22 tháng 7 năm 2011, truy cập ngày 30 tháng 7 năm 2019
- ^ Timbuktu — World Heritage (Unesco.org)