Zunnestelsel

't Zunnestelsel bestoat uut de zunne en ol d' astronomische hemellichoamn die der round droain en die ollemolle ontstoan zyn deur 't involln van een grôte wolke van gaze en ys omtrent 4.6 miljaar joar geleen. De mêeste hemellichoamn droain round de zunne in een redelik platte schyve die 't ecliptisch vlak wordt genoemd. 't Grotste dêel van de massa van 't zunnestelsel buutn de zunne wordt upgemakt deur de acht planeetn die in redelik rounde boann zittn. De vier binnenste, Mercurius, Venus, d' Eirde en Mars (de terrestrische planeetn) bestoan hoofzakelik uut rotse en metoal. De vier butenste planeetn, Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus (de gasreuzn) bestoan voar een grôot dêel uut woaterstoffe en helium.

't Zunnestelsel omvat ook twêe gordels van klêendere hemellichoamn. De asteroiedngordel, die tussn Mars en Jupiter ligt, gelykt up de terrestrische planeetn omdan ze ook voar 't mêerendêel uut rotse en metoal bestoan. An den andere kant, de hemellichoamn van de Kuipergordel bestoan hoofzakelik uut woater- ammoniak- en meethaanys. Vuuf hemellichoamn in die gordels, Ceres, Pluto, Haumea, Makemake en Eris wordn geklasseerd as dwergplaneetn, omdan ze genoeg zwoartekracht hèn vor een rounde vorm t' hèn.

Verderup ligt den hypothetische Oortwolke, up een afstand van mêer dan duusd kêern den afstand van de Kuipergordel, woarvan dat er gepeisd wordt dat het de bronne van ol de langetermynkomeetn is. Binn'n de grenzn van 't zunnestelsel beweegn der under veel klêendere hemellichoamn gelik komeetn, meteoroiedn en interplanetair stof. Verder is 't er nog de zunnewiend, wadda plasma is da van de zunne wegstrôomt en an de butenkant van 't zunnestelsel de heliopause vormt woarda de zunnewiend 't interstellair medium tegenkomt.

Zes van de planeetn en drie van de dwergplaneetn hèn nateurlike satellietn, die "moann" genoemd wordn achter den eirde zyn moane. Olleviere de gasreuzn hèn planetaire riengn die uut stof en ysdêeltjies upgemakt zyn.