Canso

Ten artykuł dotyczy gatunku pieśni średniowiecznej. Zobacz też: Canso.

Canso, canzo, canço – gatunek uprawiany od końca XII wieku przez trubadurów, posiadający budowę stroficzną, opowiadający o dworskiej miłości – w przeciwieństwie do politycznych lub moralizujących pieśni znanych jako sirventes. Te dwa terminy stopniowo zastępowały słowo vers, które używane było przez najwcześniejszych trubadurów na określenie stroficznej pieśni o dowolnej tematyce. Wydaje się, że najważniejszą różnicą pomiędzy canso a vers była tematyka: canso musiało opowiadać o dworskiej miłości. Vida Peire d’Alvernhe zauważa, że "...nie napisał on żadnej canson, ponieważ w tym czasie żadnych pieśni nie zwano cansos, lecz vers; to Giraut de Bornelh stworzył pierwszą canson". Trubadurzy okresu przejściowego (np. Bernart de Ventadorn i Peire Vidal) stosowali oba terminy na określenie bardzo podobnych w formie i tematyce pieśni.

Jakkolwiek canso posiadało stroficzną budowę, każdy utwór miał być inny: oryginalność w tworzeniu układów rymów oraz form metrycznych była szczególnie ceniona.^{[potrzebny przypis]}

Canso jest najbardziej prestiżowym spośród wszystkich gatunków uprawianych przez trubadurów^[1], dlatego też określa się je jako grande chanson courtoise. Zarówno język, jak i tematyka są ściśle określone; według średniowiecznych traktatów, każde canso powinno posiadać oryginalną melodię w przeciwieństwie do sirventes, które zazwyczaj pisano do melodii już istniejących. Analiza porównawcza zachowanych utworów potwierdza, że na ogół tej reguły przestrzegano.