Dyrosauridae

Dyrosauridae
de Stefano, 1903
Okres istnienia: 70–35 mln lat temu PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 70/35 70/35
Dyrosaurus
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
Nadrząd	krokodylomorfy
(bez rangi)	Neosuchia
Rodzina	Dyrosauridae
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Dyrosauridae – rodzina krokodylomorfów z grupy Neosuchia. Długo były uznawane za zwierzęta wyłącznie afrykańskie, jednak późniejsze odkrycia dowiodły, że Dyrosauridae występowały na niemal wszystkich kontynentach^[1]. Była to jedna z nielicznych grup kręgowców, które przetrwały wymieranie kredowe^[2]. Dyrosauridae pojawiły się w mastrychcie i dotrwały do eocenu^[1]. Według definicji filogenetycznej przedstawionej przez Barbosę i współpracowników w 2008 roku nazwa Dyrosauridae odnosi się do kladu obejmującego ostatniego wspólnego przodka Chenanisuchus i Rhabdognathus i wszystkich jego potomków^[2].

Dyrozaury osiągały zróżnicowane rozmiary – przedstawiciele najmniejszych rodzajów, jak Cerrejonisuchus, dorastali do 1,22–2,22 m długości^[3], podczas gdy Phosphatosaurus mógł mierzyć nawet 8 m^[4]. Długość ponad 7,5 m osiągały prawdopodobnie również Arambourgisuchus, Dyrosaurus i Atlantosuchus^[3]. Dyrozaury z grupy Hyposaurinae poruszały się podobnie do gawiala, były jednak lepszymi pływakami od współczesnych krokodyli: mogły pływać szybciej i szybciej przyspieszać, były bardziej wytrzymałe i zwrotne, co wynikało z większej ruchomości ogona u jego podstawy^[5].

Przeprowadzona przez Barbosę i współpracowników (2008) analiza filogenetyczna sugeruje, że najbliższymi krewnymi południowoamerykańskiego Guarinisuchus są paleoceńskie formy afrykańskie – Arambourgisuchus i Rhabdognathus. Może to wskazywać, że Dyrosauridae wyewoluowały w Afryce i jeszcze przed końcem kredy przekroczyły Ocean Atlantycki w kierunku zachodnim, docierając do terenów obecnego stanu Pernambuco w Brazylii, gdzie odległość pomiędzy Afryką a Ameryką Południową była i jest najmniejsza, a następnie zasiedlając Amerykę Północną i inne obszary Ameryki Południowej. Możliwa jest również druga ewentualność, według której Dyrosauridae z północnej Afryki przedostały się do zachodniej, z której dotarły do terenów dzisiejszego stanu Pernambuco przecinając Atlantyk w kierunku południowym. Hipotezy te nie muszą się wykluczać, jednak weryfikacja drugiej spośród nich wymaga więcej informacji na temat zachodnioafrykańskich Dyrosauridae^[2].

Na obszarze basenu Paraíba na północnym wschodzie Ameryki Południowej Dyrosauridae były stosunkowo rzadkie w mastrychcie, znacząco jednak zróżnicowały się w paleocenie. Jaszczurki z grupy mozazaurów, będące dominującymi morskimi drapieżnikami w późnej kredzie, po wielkim wymieraniu kredowym zostały zastąpione przez Dyrosauridae oraz duże rekiny. Niektóre duże rekiny występujące w mastrychcie na terenie basenu Paraíba wyginęły na przełomie kredy i paleogenu, jednak dwa rodzaje niewielkich rekinów z rodziny lamnowatych przetrwały wymieranie i występowały równolegle z Guarinisuchus. Nie jest pewne, czy zastąpienie mozazaurów przez Dyrosauridae na przełomie kredy i paleogenu było zjawiskiem lokalnym czy też miało charakter globalny^[2].

Kladogram Dyrosauridae według Barbosy i współpracowników (2008)^[2]