Limoneno

Limoneno
Alternativa(j) Nomo(j)
1-Metila-4-(1-metilaetenila)-ciklohekseno kaĵeputeno dupenteno cineno Karveno
Kemia formulo	C10H16
PubChem-kodo	22311 440917
ChemSpider kodo	20939 388386 389747
CAS-numero-kodo	138-86-3
Karakterizaĵoj
Aspekto	Senkolora likvaĵo, citrusodora
Refrakta indico	${\displaystyle n_{761}^{20}}$ 1,471 ĝis ${\displaystyle n_{761}^{20}}$ 1,474
Molmaso	136.23 g·mol−1
Smiles	CC1=CCC(CC1)C(=C)C
Denseco	0.8411 g/cm3 (20 °C)
Viskozeco	0.9 cP je (25 °C)
Fandopunkto	−74.35 °C (−101.83 ℉; 198.80 K)
Bolpunkto	176 °C (349 ℉; 449 K)
Solvebleco	Akvo: tre malmulta Kloroformo: solvebla Etanolo: solvebla Benzeno: solvebla Dietila etero: solvebla
Ekflama temperaturo	35 °C (95 ℉; fermita ujo)
Memsparka temperaturo	253 °C
Mortiga dozo (LD50)	4,4 g/kg
Sekurecaj Indikoj
Riskoj	R10 R38 R43 R50/53
Sekureco	S2 S24 S37 S60 S61
Pridanĝeraj indikoj
Danĝero F Brulema N Damaĝaj substancoj Xi Irita
GHS etikedigo de kemiaĵoj[1][2]
GHS Damaĝo-piktogramo
GHS Signalvorto	Damaĝo
GHS Deklaroj pri damaĝoj	H226, H303, H304, H315, H317, H410, H411
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj	P102, P210, P233, P240, P241, P242, P243, P261, P264, P272, P273, P280, P301, P301+310, P302+352, P303+361+353, P310, P321, P331, P333+313, P362+364, P370+378, P391, P403+235, P501
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25 °C kaj 100 kPa)

Limoneno^[3] estas senkolora likvaĵo klasifikita kiel cikla terpeno. La plej ordinara d-izomero posedas fortan odoron je oranĝo. Ĝi estas uzata en kemiaj sintezoj kiel antaŭanto de la karvono kaj kiel renovigobaza solvaĵo por purigaĵaro.

La limoneno ricevis tiun nomon de la citrono aŭ limono, ĉar la citronŝelo, krom aliaj citrusaĵoj, enhavas signifoplenajn kvantojn da ĉi-komponaĵo, kontribuantaj por ties odoro. Limoneno esta kirala molekulo, kaj biologiaj fontoj produktas unu enantiomeron: la ĉefa industria fonto, la citrusa frukto, enhavas d-limoneno, kiu estas la (l-)^[4]enantiomero^[5]. Racema limoneno estas konata kiel dupenteno. d-limoneno komerce estiĝas el citrusaj fruktoj pere de du primaraj metodoj: centrifuga apartigo aŭ vapordistilado.

1. ↑ PubChem
2. ↑ Europe Electrocomponents. Arkivita el la originalo je 2021-04-14. Alirita 2017-06-19 .
3. ↑ Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto: limoneno
4. ↑ La notacio l- (aŭ levorotacia) signifas ke la kemia substanco turnas la polarizitan lumon maldekstren, dum la d- notacio (aŭ dekstrorotacia) signifas ke la kemia substanco turnas la polarizitan lumon dekstren
5. ↑ CommonChemistry