Mode

Mode (us dem Französische mode; lat. modus ‚Määss‘ bzw. ‚Art‘, äigentlig ‚Gmässnigs‘ bzw. ‚Erfassts‘) bezäichnet d Art, öbbis z mache, z bruuche oder azschaffe, wo zun ere bestimmte Zit und bin ere bestimmte Grubbe vo Mensche as zitgmääss gältet, so lang d Zit, wo das gältet, nid z lang isch, sondern immer wider emol as Folg vo gsellschaftlige Brozäss dur nöiji Arte ersetzt wird, wo dann as zitgmääss gälte, also sich züklisch veränderet. Mode si Momäntufnaame vom ene Brozäss vo kontinuierligem Wandel. Mit Mode wärde also mäistens eender churzfristigi Üssrige vom Zitgäist assoziiert. Lengerfristigi Üssrige vom Zitgäist, wo meereri Modewälle lang positiv bewärtet wärde, gälte nit as Mode, sondern as Klassiker. Ganz churzlääbigi Mode, wo sich vilmol nume um en indiwiduells Brodukt dräije, bezäichnet mä as Fäd.

Jedi nöiji Mode etabliert nöiji Muster vo Verhalte, Dänke und Gstaltig und bringt nöiji Wärtige mit sich und bewärtet au Fenomeen us dr menschlige Umwält, wo s scho git, immer wider nöi. „Mode“ wird in dr Umgangssprooch hüfig sünonüüm mit „Chläidermoode“ verwändet. S Adjektiv zu Mode isch modisch („dr Mode entsprächend“), im Underschiid zu „modärn“, em Adjektiv zu Modärni. In dr Umgangssprooch wird dr Begriff „modärn“ vilmol im Sinn vo „modisch“ verwändet, wääred modisch vor allem as Däil vom Wort altmodisch, d. h. „nüm dr Mode entsprächend“ vorchunnt.

Dr Begriff „Mode“ umfasst die Bedütigsaspäkt:

• öbbis, wo em bevorzugte Gschmack oder de vorherrschende Überzüügige entspricht, wo grad vorherrsche.
• öbbis, wo grad üüblig isch: Sitte, Bruuch, Gwooned.
• öbbis, wo sich die ganz Zit veränderet und wo im ene gsellschaftlige Kontext als üüblig, vorherrschend oder em Zitgschmack entsprächend aagluegt wird.