Wortel

Wortels is net soos stingels en blare die hooforgane van die hoër plante. In teenstelling met die stingel het die wortel nie groen blare nie en is meestal wit of geel tot bruin. Naas die opneem van water en opgeloste voedingsoute uit die grond, moet die wortel die plant in die grond anker en soms reserwevoedsel berg. Beet en geelwortels word juis vanweë hierdie laasgenoemde eienskap deur die mens gekweek. Die voedsel wat in die geelwortel geberg word, voorsien in 'n groot deel van die mens en dier se behoeftes aan vitamiene en kalorieë.

Die grootte van die wortelstelsel hang af van die behoefte van die plant en die mate waarin die omgewing hierin voorsien. Die wortelpunt bestaan net soos die punt van die stingel uit 'n weefsel (primêre meristeem), waarvan die selle voortdurend verdeel. Op die manier vind vinnige lengtegroei van die wortel plaas. Die wortelpunt word beskerm deur die wortelmussie (kaliptra), waarvan die buitenste selle slymerig is. Die groeiende wortel kan gevolglik maklik die grond binnedring. Die selle wat in die punt gevorm is, differensieer baie vinnig.

Die buitenste selle vorm die epidermis (ook risodermis), wat sy bou betref baie met dié van die stingel ooreenstem. Die selle van die epidermis beskik egter nie oor die stewige selwand van die stingelselle nie. Die epidermisselle direk agter die groeipunt het uitstulpings wat as wortelhare bekend is. Hierdie wortelhare vergroot die oppervlakte aansienlik, waardeur water en sout vinniger opgeneem word. Epidermisselle en hul wortelhare is baie dun en gevolglik kwesbaar.

Hulle lewe net 'n paar dae en moet dan deur nuwe selle vervang word, Ouer dele van die wortel beskik glad nie oor wortelhare nie, en die epidermis word hier deur 'n seltipe met stewige, verkurkte wande vervang, naamlik die eksodermis. Hierdie sellaag het veral 'n beskermende funksie. Onder die eksodermis lê 'n dik laag parenchiemselle, naamlik die sentrale korteks. Hierin word die reserwevoedsel geberg, meestal in die vorm van setmeel. Onder die sentrale korteks lê die endodermis (saam met die eksodermis deel van die korteks), wat uit een laag selle bestaan en die grens tussen die korteks en die sentrale silinder (stele) is.

Die selwande van die endodermis is sodanig verkurk dat voedingstowwe net in 'n sentripetale rigting (van buite na binne) invloei. Derhalwe kan die selle deur die lewende selinhoud beweeg. Op die manier kan die plasma 'n selekterende werking op die opgeneemde minerale en soute uitoefen. Die endodermis en sentrale silinder word weer van mekaar geskei deur die perisikel, 'n weefsel met ʼn enkele sellaag, waaruit die kurkweefsel en sywortels kan ontwikkel.

Die vervoer van water en soute word deur die houtvate van die xileem en sifvate van die floëem in die sentrale silinder behartig. Tussen die xileem en die floëem lê 'n strook kambiumselle, wat na buite xileem en na binne floëem vorm. Op hierdie manier vind sekondêre diktegroei plaas.