Asjantiryk

Asanteman
Asjantiryk

1670 – 1957
Vlag Wapen
Kaart van die Konkinkryk Asjanti
Hoofstad	Kumasi
Taal/Tale	Ashanti-Twi
Regering	Monargie
Koning
- 1670-1717 (eerste koning)	Osei Tutu I
- 1888-1931 (13de koning)	Prempeh I
- 1931-1957 (laaste koning van onafhanklike koninkryk)	Prempeh II
- 1999-tans (Ashantistreek)	Osei Tutu II
Historiese tydperk	1670-1902 1935-1957
- Gevestig	1670
- Onafhanklikheid van Denkyira	1701
- Britse kolonie	1896
- Selfregering	1935
- Politieke unie met Ghana as Asjanti	1957
- Ontbind	1957

Die Asjantiryk (Asante-Twi: Asanteman), ook gespel Ashanti of Asante, was van 1670 tot 1957 ’n Akanryk in wat nou Ghana is. Dit het uitgebrei van Asjanti na die hedendaagse Brong-Ahafo-, Sentrale, Oostelike, Groter Accra- en Westelike Streek van Ghana. Danksy die ryk se militêre mag, rykdom, argitektuur, gesofistikeerde hiërargie en kultuur is die Koninkryk Asjanti wyd bestudeer en het meer geskiedskrywings daaroor deur Europese, veral Britse, skrywers die lig gesien as oor enige ander inheemse kultuur van Afrika suid van die Sahara.^[1]

In die laat 17de eeu het die Asantehene (Asjantikoning) Osei Tutu I en sy raadgewer Okomfo Anokye die Koninkryk Asjanti gestig met die Goue Stoel van Asjanti as ’n verenigende simbool. Onder Osei Tutu het die gebied geweldig uitgebrei; hy het die weermag opgebou deur dit te herorganiseer en het ’n gedissiplineerde en paramilitêre weermag in ’n doeltreffende gevegsmag omskep.^[1] In 1701 het die Asjantiweermag Denkyira verower en toegang tot die Golf van Guinee en die Atlantiese Seekus gekry. Hulle het met Europeërs aan die kus begin handel dryf in goud, ivoor, slawe en ander goedere.

In 1896 het ’n Britse ekspedisiemag in Kumasi aangekom. Ná verskeie oorloë met die Asjanti het Brittanje die gebied geannekseer. Die koning is afgesit en verban. Die Asjantiryk is ontbind en het die Britse Goudkuskolonie geword.

In 1935 is die Ashantiryk se selfregering en troon herstel. Toe die Goudkus in 1957 sy onafhanklikheid van Brittanje kry en Ghana word, het die Asjantiryk deel van dié land geword.

Vandag bestaan die Asjantiryk as ’n konstitusioneel beskermde, subnasionale kwasistaat^[2] en tradisionele gesag in die Republiek van Ghana. Die huidige koning van Asjanti is Otumfuo Nana Osei Tutu II. Asjanti is die tuiste van die Bosumtwimeer, Ghana se enigste natuurlike meer. Die streek se huidige inkomste word hoofsaaklik verkry uit handel in goudstawe, kakao, kolaneute en landbou; woude is ook afgekap om broodwortels, mielies en jams te plant.^[3]

1. ↑ ^{1,0 1,1} Collins en Burns (2007), p. 140.
2. ↑ Roeder, Philip (2007). Where Nation-States Come From: Institutional Change in the Age of Nationalism. Princeton: Princeton University Press. p. 281. ISBN 978-0691134673.
3. ↑ Collins en Burns (2007), p. 139.