F-blok

Die f-blok is 'n deel van die periodieke tabel van die elemente wat uit 2*14=28 elemente bestaan. Wetenskaplikes stem nogtans nie altyd saam oor waar dit begin of eindig nie.

In hierdie blok raak die 4f en die 5f subskil van die elektronkonfigurasie gevul, nadat twee s-elektrone en een d-elektron reeds gevul is. 'n Geïsoleerde lantaanatoom in die grondtoestand^[1] het 'n elektronkonfigurasie [Xe]6s²5d¹(4f⁰). Dit vorm La³⁺-ione wat die edelgaskonfigurasie [Xe] besit.^[2] Die element word daarom dikwels as 'n oorgangsmetaal van die skandiumgroep gesien. Die f-blok begin dan met serium, wat Ce³⁺-ione vorm met 'n [Xe]4f¹ konfigurasie.^[3]

Ander wetenskaplikes sien juis lutesium met [Xe]6s²4f¹⁴5d¹ as die oorgangsmetaalelement wat op die plek onder yttrium behoort te staan. Hulle laat die blok met lantaan begin.^[4]

Die 4f-elemente (van lantaan tot met lutesium) word ook lantaniede genoem en die 5f-elemente (van aktinium tot met lawrensium) die aktiniede. Omrede die f-orbitale twee periodes later as die s-orbitale opgevul raak is hulle dikwels kleiner as die buitenste s-skil wat reeds gevul is (6s en 7s). Die gevolg is dat die f-elektrone gewoonlik min invloed op die chemiese eienskappe het. Dit is veral vir die 4f-elemente die geval. Hulle word daarom dikwels as lede van die skandiumgroep beskou en om die tabel nie te breed te maak nie, onderaan die tabel weergegee. Die 4f-elektrone tree selde as valenselektrone op en die atoom vorm gewoonlik net 3+ katione. 'n Uitsondering is byvoorbeeld serium wat wel 4+ ione kan vorm. By die aktiniede geld dit baie minder. Die energie van die 5f en 6d-orbitale wedywer meer en die elemente vertoon hoër oksidasietoestande soos uraan wat U(VI)-verbindings soos UF₆ vorm.

Alle aktiniede asook die lantanied prometium is radioaktiewe elemente.

1. ↑ Dit is eintlik 'n suiwer teoretiese argument. In die natuur kom suiwer lantaan nie voor nie en selfs die sintetiese metaal bestaan nooit uit geïsoleerde atome nie, maar uit 'n klomp atome wat metaalbinding vertoon, wat die golffunksies van die valenselektrone verander.
2. ↑ Dit is baie minder teoreties. Lantaanione La³⁺ kom wel voor.
3. ↑ Dit vorm egter ook Ce⁴⁺-ione vorm met 'n [Xe]-konfig.
4. ↑ Die tabel onderaan toon beide en bevat daarom 30 elemente en nie 28 nie.