Lenin se Nuwe Ekonomiese Beleid was 'n gedeeltelike terugkeer na kapitalisme wat noodsaaklik was vir die oorlewing van kommunisme. Lenin moes ‘n kompromis met kapitalisme aangaan omdat hy gesien het dat Kommunisme in gevaar was en Rusland in ‘n baie swak ekonomiese toestand was as gevolg van die oorlogskommunisme wat as noodmaatreël ingestel moes word om die Rooies tydens die Burgeroorlog wat van 1918 tot 1921 in Rusland geveg is, te steun en te verseker dat die Kommunistiese Party aanbewind bly.
Die burgeroorlog breek in 1918 uit omdat daar heftige teenkanting van binne en buite Rusland was teen die vernietiging van die demokratiese gekose parlement en die instelling van ‘n eenparty diktatuur deur die Kommuniste Party. Die opponent noem hulself die “Wit Russe” of “Wittes” om hulself te onderskei van die “Rooi” Kommuniste. Hierdie opponente wil almal ontslae raak van Kommunisme al het elkeen van hulle, hul eie doelwit gehad. Die Landhere wou ‘n die Monargie herstel. Die Liberale wil ‘n kapitalistiese demokrasie hê en die Sosialiste was teen ‘n Diktatorskap van die Proletariaat. Die Wittes kry hulp van Engeland, Frankryk, VSA en Japan omdat hierdie lande almal bang was dat Kommunisme na hul lande sal versprei.
Die Wittes was verswak omdat hul leiers nie kon saamstem wie Rusland gaan regeer as hulle wen nie. Dit het tot Lenin se voordeel gestrek want in teenstelling met die Wittes was die Rooies verenig en hulle het ‘n gesamentlike doel gehad.
Leon Trotsky het die Kommunistiese Magte aangevoer en verander die Rooi Wagte in die Rooi Leër (“Rooies”.) In 1921 wen die Rooi Leër die oorlog omdat hulle verenig was en ‘n gesamentlike doel gehad het. Hul dissipline was sterk en propaganda was goed. Trotsky se organisasie was uitstekend en die Rooies was goed toegerus met kos en ammunisie, te danke aan oorlogskommunisme. Die Tsjeka, geheime polisie, tree op teen alle opposisie van die staat. 200 000 is dood en 85 000 mense is gevange geneem. Kommunisme was nou stewig gevestig en daar was nie meer georganiseerde weerstand teen die staat nie.
Oorlogskommunisme was ingestel as noodmaatreël om die Rooies teen die Wittes in die Burgeroorlog te steun. Die staat neem sentrale beheer oor alle produksie en verspreiding. Privaat rykdom het die eiendom van die staat geword en niemand is toegelaat om eiendom te besit of te erf nie. Die staat nasionaliseer alles en stel sentrale beplanning in. Privaat handeldrywing word verbied.
Oorlogskommunisme het as gevolg van nasionalisering ‘n negatiewe effek op die landbou en industrieë gehad. Lenin besef dat die ekonomie in Rusland herstel moet word indien die Kommunistiese Party aan bewind wil bly.
Lenin kyk na ‘n nuwe beleid en hy stel die Nuwe Ekonomiese Beleid (NEB) in wat ‘n radikale besluit weg van die streng beheer van oorlogskommunisme is, na ‘n buigsame stelsel wat beperkte vrye ondernemings toegelaat het. Dit was ‘n tydelike kompromis met kapitalisme. NEB is ‘n gemengde ekonomie met staatsbeheer en privaatbesit.
Die Staat het nog beheer oor die belangrikste sektore van die ekonomie nl. nywerhede, bankwese en buitelandse handel. In 1921 word die Staatsbank gestig en daar was meer geld in omloop. Dit het ook buitelandse handel bevorder.
Die gevolge van die NEB is dat die ekonomie verbeter het, maar die nywerhede herstel stadiger as die landbou want daar was steeds werkloosheid in die stede. Daar was teenkanting van stoere kommuniste soos Trotsky wat gevoel het dat die NEB verraad teen Kommunisme is. Stalin het egter gevoel dat dit nodig was om die ekonomie te red.
Oorlogskommunisme was nodig om te verseker dat die Rooies die Burgeroorlog wen, maar dit was rampspoedig vir die ekonomie, kleinboere asook die mense in die stede. Die beleid van Kommunisme is in gevaar gestel.
Die NEB was suksesvol in die behoud van die Kommunisme aangesien die ekonomie verbeter het.