Vryheid van spraak

Vryheid van spraak is 'n beginsel wat die vryheid van 'n individu of 'n gemeenskap ondersteun om hul opinies en idees te verwoord sonder om bang te wees vir weerwraak, sensuur of wettige sanksie. Die uitdrukking "vryheid van uitdrukking" word soms sinoniem gebruik, maar dit bevat enige handeling om inligting of idees te soek, te ontvang en oor te dra, ongeag die medium wat gebruik word.

Evelyn Beatrice Hall (28 September 1868 – 13 April 1956) het in The Friends of Voltaire, die volgende gesê wat demonstreer wat vryheid van spraak is:

"Wat jy sê keur ek nie goed nie, maar ek sal jou reg dat jy dit kan sê tot die dood toe verdedig."

(In Engels: "I disapprove of what you say, but I will defend to the death your right to say it")

Die reg op vryheid van uitdrukking is erken as 'n mensereg in die Universele Verklaring van Menseregte en internasionale menseregtewetgewing deur die Verenigde Nasies. Baie lande het grondwetlike wetgewing wat vrye spraak beskerm. Terme soos vryheid van spraak en vryheid van uitdrukking word uitruilbaar in politieke diskoers gebruik. In 'n wetlike sin sluit die vryheid van uitdrukking egter enige aktiwiteit in wat gebruik word om inligting of idees te soek, te ontvang en oor te dra, ongeag die medium wat gebruik word.

Artikel 19 van die UDHR bepaal dat "elkeen die reg sal hê om menings sonder inmenging te huldig" en "elkeen sal die reg hê op vryheid van uitdrukking; hierdie reg sluit vryheid in om inligting en idees van alle soorte te soek, te ontvang en oor te dra, ongeag grense, hetsy mondeling, skriftelik of in druk, in die vorm van kuns, of deur enige ander media van sy keuse." Die weergawe van Artikel 19 in die ICCPR wysig dit later deur te verklaar dat die uitoefening van hierdie regte "spesiale pligte en verantwoordelikhede" inhou en "daarom aan sekere beperkings onderhewig kan wees" wanneer nodig "[vir respek vir die regte of reputasie van ander" of "[vir] die beskerming van nasionale veiligheid of van openbare orde (ordre public), of van openbare gesondheid of sedes".^[1]

Vryheid van spraak en uitdrukking mag dus nie as absoluut erken word nie, en algemene beperkings of grense tot vryheid van spraak hou verband met laster, naamskending, obseniteit, pornografie, opruiing, aanhitsing, bakleiery, haatspraak, geklassifiseerde inligting, kopieregskending, handelsgeheime, voedseletikettering, nie-openbaarmakingsooreenkomste, die reg op privaatheid, waardigheid, die reg om vergeet te word, openbare veiligheid en meineed. Regverdigings daarvoor sluit in die skadebeginsel, voorgestel deur John Stuart Mill in On Liberty, wat voorstel dat "die enigste doel waarvoor mag regmatig oor enige lid van 'n beskaafde gemeenskap uitgeoefen kan word, teen sy wil, is om skade aan ander te voorkom."^[2]

Die idee van die "oortredingsbeginsel" word ook gebruik om spraakbeperkings te regverdig, en beskryf die beperking op uitdrukkingsvorme wat as aanstootlik vir die samelewing beskou word, met inagneming van faktore soos omvang, duur, motiewe van die spreker en gemak waarmee dit vermy kon word.^[2] Met die evolusie van die digitale era word die toepassing van vryheid van spraak meer omstrede namate nuwe kommunikasiemiddele en beperkings ontstaan, byvoorbeeld die Goue Skild-projek, 'n inisiatief deur die Chinese regering se Ministerie van Openbare Veiligheid wat potensieel ongunstige data uit die buiteland filtreer.

Die Menseregte-meting-inisiatief^[3] meet die reg op mening en uitdrukking vir lande regoor die wêreld, met behulp van 'n opname van menseregtekundiges in die land.^[4]

1. ↑ "Article 19". International Covenant on Civil and Political Rights. Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights; adopted and opened for signature, ratification and accession by UN General Assembly resolution 2200A (XXI) of 16 Desember 1966, entry into force 23 Maart 1976. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Julie 2008. Besoek op 13 Maart 2014.
2. ↑ ^{2,0 2,1} van Mill, David (1 Januarie 2016). "Freedom of Speech". In Zalta, Edward N. (red.). The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2016 uitg.). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Maart 2019. Besoek op 12 Oktober 2016.
3. ↑ "Human Rights Measurement Initiative – The first global initiative to track the human rights performance of countries". humanrightsmeasurement.org. Besoek op 9 Maart 2022.
4. ↑ "Right to opinion and expression - HRMI Rights Tracker". rightstracker.org (in Engels). Besoek op 9 Maart 2022.