Damcaniaeth ac athroniaeth y gyfraith yw cyfreitheg,[1] deddfeg[1] neu athroniaeth gyfreithiol. Mae damcaniaethwyr y gyfraith yn ceisio deall natur y gyfraith, ymresymiad cyfreithiol, systemau cyfreithiol, a sefydliadau cyfreithiol. Y bedair brif ysgol feddwl yng nghyfreitheg yw cyfraith naturiol, positifiaeth gyfreithiol, realaeth gyfreithiol, ac astudiaethau beirniadol y gyfraith.