Sarvastivada

Ten artykuł od 2011-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Sarvāstivāda (dosł. „Nauka głosząca, że wszystko istnieje” – od słów „sarvam asti”) – nazwa jednej ze wczesnych buddyjskich szkół, głosząca, że wszystkie dharmy istnieją w każdym czasie (przyszłość, przeszłość i teraźniejszość). Są uważani za panrealistów.

Sarvāstivāda to jedna z dwóch „wczesnych szkół” buddyzmu, których pisma przetrwały nienaruszone do dzisiejszego dnia.

Pomiędzy kanonicznymi tekstami pozostawionymi przez sarvāstivādę, najciekawszym jest Maha-vaibhasa-abhidharma-shastra, tradycyjnie uznawana za systematyzację ustnego przekazu Buddy Gautamy. Tekst ten prezentuje unikatową kosmologię i ontologię sarvāstivādy.

Podstawy nauk sarvāstivādy wiązały się z redukcją świata do kilku różnych elementów lub „współtwórców istnienia”; pozornie były determinowane przez listę różnorakich „niepodzielych” czynników i esencji wymienionych w kazaniach Buddy. Gorąco na przykład było „lakṣana” (znak wyróżniający) ognia, i istniała wspólna „dharma” dotycząca wszelkiego rodzaju ognia. Poglądy zawarte w Abhidharmie są niezwykle interesujące np. teoria wyprzedzająca teorię kolorów Newtona (mówiąca, iż białe światło składa się z kolorowego, a następnie wyjaśnia te podstawowe kolory w odniesieniu do „lakṣan” i „dharm”), i wiele innych szczegółowych systemów psychologicznych.

Sarvāstivādini uważali, że przeszłe i przyszłe dharmy rzeczywiście istnieją. Dharmy są niepodzielnymi częściami rzeczywistości, każda posiada swą „własną naturę”. Przestrzeń wraz z nirwaną postrzegali jako nieuwarunkowaną dharmę. Wiedza o Czterech Szlachetnych Prawdach jest stopniowa w różnych momentach.

Pośród krytyków sarvāstivādy był Nagardżuna, który kompletnie zaprzeczył ich interpretacji nauki Buddy jako sugestii, iż podstawą wszystkich widzialnych fenomenów są atomopodobne jednostki, a także wielu innym podstawom ich filozofii, takich jak kompleksowa teoria przyczynowości i czasu.

Ironią jest, że to Vasubandhu, jeden z uczniów Nagarjuny, ukształtował filozofię sarvāstivādy w formę, w jakiej jest najczęściej czytana (i używana) w religii buddyjskiej do dzisiaj: Abhidharma-kośa.