Kobalt

Kobalt (Co)
H Periyodik tablo He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba   Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra   Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og     La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu   Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Temel özellikleri
Atom numarası	27
Element serisi	Geçiş metalleri
Grup, periyot, blok	9, 4, d
Görünüş	Hafif gri tonda metalik
Kütle numarası	58.933195(5)  g/mol
Elektron dizilimi	[Ar] 3d7 4s2
Enerji seviyesi başına Elektronlar	2, 8, 15, 2
CAS kayıt numarası	7440-48-4
Fiziksel Özellikleri
Maddenin hâli	Katı
Yoğunluk	(0 °C, 101.325 kPa) 8.90 g/cm³
Sıvı hâldeki yoğunluğu	7.75 g/cm³
Ergime noktası	1768 °K 1495 °C
Kaynama noktası	3200 °K 2927 °C
Ergime ısısı	16.06 kJ/mol
Buharlaşma ısısı	377 kJ/mol
Isı kapasitesi	24.81 J/(mol·K)
Atom özellikleri
Kristal yapısı	hexagonal
Yükseltgenme seviyeleri	?
Elektronegatifliği	1.88 Pauling ölçeği
İyonlaşma enerjisi	? kJ/mol
Atom yarıçapı	125 pm
Atom yarıçapı (hes.)	? pm
Kovalent yarıçapı	? pm
Van der Waals yarıçapı	? pm
Diğer özellikleri
Elektrik direnci	? nΩ·m (20°C'de)
Isıl iletkenlik	? W/(m·K)
Isıl genleşme	? µm/(m·K) (25°C'de)
Ses hızı	? m/s (?'de)
Mohs sertliği	5.0
Vickers sertliği	1043 MPa
Brinell sertliği	? MPa

Kobalt kimyasal bir element'tir. Sembol'ü Co ve atom numarası 27'dir. Nikel gibi kobalt da, doğal meteorik demir alaşımlarında bulunan küçük birikintiler dışında, yer kabuğunda yalnızca kimyasal olarak birleşik formda bulunur. İndirgeyici eritme yoluyla üretilen serbest element sert, parlak, gümüş rengi bir metal'dir.

Kobalt bazlı mavi pigmentler (kobalt mavisi), antik çağlardan beri takı ve boyalarda ve cama ayırt edici mavi renk tonu vermek için kullanılır.

Rengin uzun süre metal bizmut'tan kaynaklandığı düşünülüyordu. Madenciler uzun zamandır mavi pigment üreten mineral'lerin bazıları için kobold cevheri (Almanca goblin cevheri) adını kullanmışlardı. Bilinen metaller açısından zayıf oldukları ve eritildiğinde arsenik içeren zehirli dumanlar çıkardıkları için bu şekilde adlandırılmışlardı.^[1] 1735 yılında, bu tür cevherlerin yeni bir metale (antik çağlardan beri keşfedilen ilk metal) indirgenebildiği keşfedildi ve bu metale sonuçta kobold adı verildi.

Günümüzde bazı kobalt, kobaltit (CoAsS) gibi metalik parlaklığa sahip bir dizi cevherden özel olarak üretilir. Element daha çok bakır ve nikel madenciliğinin bir yan ürünü olarak üretilir.

Demokratik Kongo Cumhuriyeti (DKC) ve Zambiya'daki Bakır Kuşağı, küresel kobalt üretiminin çoğunu yapar. 2016 yılında dünya üretimi 116,000 ton (114,168 emperyal ton; 127,868 küçük ton) (114.000 uzun ton; 128.000 kısa ton) idi (Kanada Doğal Kaynakları'na göre) ve tek başına DKC %50'den fazlasını üretmiştir.^[2]

Kobalt öncelikle Lityum iyon pil'lerde ve manyetik, aşınmaya dayanıklı ve yüksek mukavemetli alaşım'ların üretiminde kullanılır.

Kobalt silikat ve kobalt(II) alüminat (CoAl₂O₄, kobalt mavisi) bileşikleri cam'a, seramik'lere, mürekkep'lere, boya'lara ve vernik'lere belirgin koyu bir mavi renk verir.

Kobalt doğal olarak tek kararlı izotop olan kobalt-59 olarak oluşur. Kobalt-60, radyoaktif izleyici olarak ve yüksek enerjili gama ışınlarının üretiminde kullanılan, ticari açıdan önemli bir radyoizotoptur. Kobalt ayrıca petrol endüstrisinde ham petrolün rafine edilmesinde katalizör olarak da kullanılır. Bu, yakıldığında çok kirletici ve asit yağmurlarına neden olan kükürtten arındırmak içindir.^[3]

Kobalt, kobalaminler adı verilen bir grup koenzim'in aktif merkezidir. Bu türün en bilinen örneği olan Vitamin B₁₂, tüm hayvanlar için vazgeçilmez bir vitamin'dir. İnorganik formdaki kobalt aynı zamanda bakteri, su yosunları ve mantarlar için de mikro besin'dir.

1. ^ Şablon:Cite OED2
2. ^ Danielle Bochove (1 Kasım 2017). "Electric car future spurs Cobalt rush: Swelling demand for product breathes new life into small Ontario town". Vancouver Sun. Bloomberg. 28 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
3. ^ "Catalysts". Cobalt Institute. 16 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2023.