Kaapkolonie

Hierdie artikel handel oor die Britse kolonie. Vir die Nederlandse kolonie, sien Nederlandse Kaapkolonie.

Cape Colony
Britse Kaapkolonie

← ← 1795–1910 → →
Vlag Wapen
Volkslied: God Save the King (1795–1837; 1901–1910) God Save the Queen (1837–1901)
Die Kaapkolonie ca. 1890 met Griekwaland-Oos en Griekwaland-Wes geannekseer en Stellaland/Goosen (in lig rooi) geëis
Hoofstad	Kaapstad 33°55′S 18°27′O / 33.917°S 18.450°O / -33.917; 18.450
Taal/Tale	Engels, Nederlands (amptelik) Khoekhoe en Xhosa is ook gepraat
Godsdiens	Nederduits Gereformeerde Kerkfamilie, Anglikanisme, Tradisionele Afrika-godsdiens
Regering	Monargie
Monarg
- 1795–1820	George III
- 1820–1830	George IV
- 1830–1837	William IV
- 1837–1901	Victoria
- 1901–1910	Edward VII
- 1910	George V
Eerste minister
- 1872–1878	John Molteno
- 1908–1910	John X. Merriman
Goewerneur
- 1797–1798	George Macartney
- 1901–1910	Walter Hely-Hutchinson
Historiese tydperk	Wedloop om Afrika
- Nederlandse Kaapkolonie	1652–1795
- Stigting van die Kaapkolonie	1795
- Nederlandse kolonie	1803–1806
- Verdrag van Londen	13 Augustus 1814
- Natal geïnkorporeer	1844
- Stigting van die Unie van Suid-Afrika	31 Mei 1910
Oppervlakte
- 1822[1]	331 900 km2 128 147 sq mi
- 1910	569 020 km2 219 700 sq mi
Bevolking
- 1822[1] skatting	110 380
Digtheid	0,3 /km²  0,9 /sq mi
- 1865[2] skatting	496 381
- 1910 skatting	2 564 965
Digtheid	4,5 /km²  11,7 /sq mi
Geldeenheid	Pond sterling

Die Kaapkolonie (Engels: Cape Colony) was 'n deel van Suid-Afrika onder Britse beset gedurende die 19de eeu. Dit het ooswaarts vanaf die Atlantiese Oseaan gestrek. Die finale oostelike grens, na vele oorloë teen die Xhosas, is by die Groot-Visrivier getrek. In die noorde het die Oranjerivier, ook bekend as die Garieprivier, vir lank as die grens gedien, hoewel grondgebied tussen dié rivier en die suidelike grens van Botswana later bygevoeg is.

Die geskiedenis van die Kaapkolonie begin in 1652 met die stigting van Kaapstad deur die Nederlandse kommandeur Jan van Riebeeck wat in diens van die Verenigde Oos-Indiese Kompanjie (VOC) was.

Napoleon het die Sewe Provinsies van Nederland in 1795 beset wat die moederland van die VOC was. Dit het Groot-Brittanje aangespoor om die Kaap in 1795 om taktiese redes gedurende die Napoleontiese Oorloë te beset. Die VOC dra sy landgebiede oor na die Bataafse Republiek in 1798 en hou op om te bestaan in 1799. Die Britse mag gee die Kaapkolonie weer terug aan die Bataafse Republiek in 1803.

In 1806 word die Kaap weer deur die Britse mag beset gedurende die Slag van Blaauwberg in 'n poging om Napoleon uit die Kaap te hou, asook om handelsroetes na die Verre Ooste te beheer.

'n Britse kolonie word op 8 Januarie 1806 daargestel en die Kaapkolonie bly onder Britse beheer tot die vorming van die Unie van Suid-Afrika in 1910, waarna dit die Provinsie van Kaap die Goeie Hoop word, of beter bekend as die Kaapprovinsie.

In die loop van die 19e eeu het die Kaap 'n grondwetlike ontwikkeling soortgelyk aan dié van Brittanje se ander kolonies ondergaan. Die kroonkoloniebestuur wat aanvanklik toegepas is het al die mag in die hande van die goewerneur geplaas. Hy moes dikwels in regstreekse opdrag van die Britse regering optree sonder dat hy die geleentheid gegun is om sy eie diskresie te gebruik. Die verontagsaming van die plaaslike bevolking se wense het daartoe gelei dat baie griewe teen die Britse owerheid ontstaan het wat die grondliggende oorsaak van die Groot Trek geword het. Sedert 1834 het die koloniste geleidelik meer seggenskap in hul eie bestuursake verkry, maar die Imperiale regering se vetoreg op plaaslike wetgewing het eers in 1872 verdwyn.

1. ↑ (en) Alexander Wilmot; John Centlivres Chase (1869). History of the Colony of the Cape of Good Hope: From Its Discovery to the Year 1819. J. C. Juta. pp. 268–. Besoek op 10 September 2013.
2. ↑ "Census of the colony of the Cape of Good Hope. 1865" (in Engels). HathiTrust Digital Library. p. 11. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Desember 2019. Besoek op 26 Desember 2013.