Madagaskar

Republiek Madagaskar
Repoblikan'i Madagasikara (Malgassies)
République de Madagascar (Frans)

Vlag Seël
Nasionale leuse: Fitiavana, Tanindrazana, Fandrosoana (Malgassies) Amour, patrie, progrès (Frans) (Afrikaans: "Liefde, Vaderland, Vooruitgang"[1])
Volkslied: Ry Tanindrazanay malala ô! (Malgassies vir: "O, geliefde land van ons voorvaders!")
Hoofstad	Antananarivo 18°55′S 47°31′O / 18.917°S 47.517°O / -18.917; 47.517
Grootste stad	Antananarivo
Amptelike tale	Frans en Malgassies
Regering • President • Eerste minister	Unitêre semi-presidensiële grondwetlike republiek Andry Rajoelina Christian Ntsay
Onafhanklikheid • van Frankryk • Huidige grondwet	26 Junie 1960 17 November 2010
Oppervlakte  - Totaal    - Water (%)	587 041[2] km2  (49ste) 228 880 myl2 0,9
Bevolking  - 2023-skatting  - 1993-sensus  - Digtheid	28 812 195[2] (53ste) 12 238 914 47,7 / km2 (174ste) 123,5 / myl2
BBP (KKP)  - Totaal  - Per capita	2024-skatting $60,826 miljard[3] (117de) $1 988[3] (182ste)
BBP (nominaal)  - Totaal  - Per capita	2024-skatting $16,769 miljard[3] (139ste) $548[3] (188ste)
MOI (2021)	0,501[4] (173ste)  –  laag
Gini (2012)	42,6[5] –  medium
Geldeenheid	Ariary (MGA)
Tydsone  - Somertyd	OAT (UTC+3) nie toegepas nie (UTC+3)
Internet-TLD	.mg
Skakelkode	+261

Madagaskar (Frans: Madagascar, luister (hulp·inligting); Malgassies: Madagasikara, luister (hulp·inligting)), amptelik die Republiek Madagaskar (Frans: République de Madagascar; Malgassies: Repoblikan'i Madagasikara, [republiˈkʲan madaɡasˈkʲarə̥]), is ’n eilandstaat in Afrika sowat 400 km oos van die Mosambiekse kus. Dit is die grootste eilandstaat in die Indiese Oseaan en naas Indonesië die grootste ter wêreld. Teen sowat ’n halfmiljoen vierkante kilometer is die eiland so groot soos Frankryk, sy voormalige koloniseerder. Die hoofstad en grootste stad is Antananarivo, wat in die middel van die land geleë is.

Madagaskar is teenoor Mosambiek geleë, net suidoos van die Comore-eilande en Mayotte, en wes van Mauritius en Réunion. Dit word deur die Mosambiekkanaal van Mosambiek geskei.

Die land bestaan uit Madagaskar, die wêreld se vierde grootste eiland, en talle klein eilandjies. Ná die prehistoriese verbrokkeling van die superkontinent Gondwana het Madagaskar sowat 88 miljoen jaar gelede geskei geraak van die Indiese subkontinent. Dit het tot gevolg gehad dat die eiland se diere en plante in redelike isolasie ontwikkel het – meer as 90% van die natuurlewe word nêrens anders op aarde aangetref nie. Die eiland se uiteenlopende ekostelsels en unieke natuurlewe word bedreig deur die vinnige uitbreiding van die bevolking en ander omgewingsfaktore.

Die eerste argeologiese bewyse van menslike lewe op Madagaskar dateer van 2000 v.C. Austronesiese volke het tussen 350 v.C. en 550 n.C. in vlerkproue van Borneo af gekom. Omstreeks 1000 n.C. het Bantoevolke van Oos-Afrika die Mosambiekkanaal oorgesteek na Madagaskar. Mettertyd het nog volke hulle op die eiland gevestig, wat elk ’n blywende invloed op die Malgassiese kultuurlewe gehad het. Die bevolking word dikwels in 18 of meer subgroepe verdeel waarvan die grootste die Merina van die sentrale hoogland is.

Tot in die laat 18de eeu is die eiland regeer deur ’n gefragmenteerde verskeidenheid sosiopolitieke bondgenootskappe. Aan die begin van die 19de eeu is die grootste deel van die eiland verenig en deur ’n reeks Merina-adellikes regeer as die Koninkryk Madagaskar. Die monargie het in 1897 tot ’n einde gekom toe die eiland in die Franse koloniale ryk opgeneem is. Madagaskar het in 1960 sy onafhanklikheid van Frankryk verkry. Die outonome staat Madagaskar het sedertdien deur vier groot konstitusionele tydperke gegaan wat as republieke bekend staan.

Sedert 1992 is die nasie amptelik as ’n konstitusionele demokrasie vanaf sy hoofstad, Antananarivo, regeer. In 2009 is president Marc Ravalomanana egter in ’n volksopstand gedwing om te bedank en in Maart 2009 het Andry Rajoelina president geword. Die konstitusionele regering is in Januarie 2014 herstel nadat Hery Rajaonarimampianina die vorige jaar in ’n verkiesing as president verkies is. Madagaskar is lid van die Verenigde Nasies, die Afrika-unie, die Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap en die Organisation Internationale de la Francophonie.

Madagaskar is volgens die VN een van die wêreld se mins ontwikkelde lande.^[6] Malgassies en Frans is albei amptelike tale. Die grootste deel van die bevolking volg tradisionele gelowe, Christenskap of ’n mengsel van die twee. Ekotoerisme en landbou, wat gepaardgaan met groter beleggings in opvoeding, gesondheid en privaat ondernemings, is sleutelelemente van Madagaskar se ontwikkelingstrategie. Onder Ravalomanana het hierdie beleggings tot aansienlike ekonomiese groei gelei, maar die voordele is nie eweredig onder die bevolking versprei nie en die toenemenede lewenskoste en dalende lewenstandaarde het spanning veroorsaak onder die armes en sekere dele van die middelklas. Sedert 2017 het die ekonomie agteruitgegaan weens die politieke krisis van 2009 tot 2013, en die grootste deel van die bevolking se lewensgehalte bly laag.

1. ↑ (fr) Le Comité Consultatif Constitutionnel (1 Oktober 2010). "Projet de Constitution de la Quatrième République de Madagascar" (PDF). Madagascar Tribune. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 19 Mei 2020. Besoek op 18 April 2016.
2. ↑ ^{2,0 2,1} (en) "Madagascar". Central Intelligence Agency. Besoek op 9 Maart 2024.
3. ↑ ^{3,0 3,1 3,2 3,3} (en) "Madagascar". Internasionale Monetêre Fonds. Oktober 2023. Besoek op 9 Maart 2024.
4. ↑ (en) "Human Development Report 2021/2022" (PDF). United Nations Development Programme. 2021. Besoek op 9 Maart 2024.
5. ↑ (en) "Gini Index – Madagascar". Wêreldbank. Besoek op 9 Maart 2024.
6. ↑ (en) "About LDCs". UN-OHRLLS. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Mei 2020. Besoek op 22 Februarie 2017.